Η Βρετανία είχε υπό την κυριαρχία της, τον Καναδά, την Αυστραλία, τις Ινδίες, τη νότια Αραβία και μεγάλα τμήματα της Αφρικής, η Γαλλία κατείχε τη δυτική Αφρική και τη νοτιοανατολική Ασία, η Ρωσία είχε επεκτείνει την επιρροή της σε όλη τη βόρεια Ασία, ενώ οι τελευταίοι που μπήκαν στη σκηνή, Γερμανία και Ιταλία, ανταγωνίζονταν με τις παλιότερες αυτοκρατορικές δυνάμεις, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, για περιοχές της Αφρικής, που δεν είχαν καταλάβει Βρετανοί και Γάλλοι. Και η Αμερική, όχι μόνον είχε καταλάβει τα υπερπόντια εδάφη από την αυτοκρατορία της Ισπανίας που βρισκόταν σε παρακμή, αλλά είχε επεκτείνει τα δυτικά σύνορά της μέχρι τον Ειρηνικό ωκεανό.
Ο λόρδος Κέρζον, πριν διοριστεί αντιβασιλιάς των Ινδιών, το 1898, στο σάλπισμά του προς τους συμπατριώτες του, για να διατηρήσουν τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, χρησιμοποίησε και τα εξής λόγια: «το μυστικό της κυριαρχίας του κόσμου βρίσκεται στην κατοχή του βρετανικού λαού, φτάνει να το ξέρει».
Ο Κέρζον δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι η θεία πρόνοια είχε εναποθέσει το πεπρωμένο όλων των υπανάπτυκτων περιοχών του πλανήτη στους Βρετανούς και είχαν καθήκον να μεταδώσουν την εκπολιτιστική επίδραση της βρετανικής εξουσίας σε όλον τον κόσμο. Αλλά και όλοι οι Ευρωπαίοι γενικότεροι είχαν μια αίσθηση ηθικής ανωτερότητας, που προερχόταν κατά ένα μέρος από τις μεγάλες υλικές προόδους μετά τη βιομηχανική επανάσταση, η οποία είχε κάνει την Ευρώπη πλουσιότερη σε χρήμα, τεχνολογία και εμπειρία από όλες τις άλλε περιοχές της υφηλίου.
Με τη ραγδαία επεκτεινόμενη οικονομία τους, οι Ευρωπαίοι χρειάζονταν ξένες αγορές και τους άνοιξε η όρεξη για την εισαγωγή εξωτικών και γεωργικών προϊόντων. Εξάλλου η Ευρώπη ήταν κατακερματισμένη από έντονους εθνικισμούς ανταγωνισμούς και όταν ένα έθνος έφθανε κάπου, ο ανταγωνιστής επιχειρούσε να επεκταθεί ακόμα μακρύτερα. Είναι γεγονός πως μέχρι να διοριστεί αντιβασιλιάς ο Κέρζον μεσολάβησαν δραματικά συμβάντα που στοίχισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Ανατολικά του Δελχί στο Μεερούτ, εκδηλώνεται η ινδική ανταρσία και διαδίδεται ταχύτατα στη βόρεια και κεντρική Ινδία, αλλά οι Βρετανοί την κατέπνιξαν και σταθεροποίησαν την κυριαρχία τους με δημόσια έργα, σιδηρόδρομους και αρδευτικές διώρυγες. Το 1876 η βασίλισσα Βικτωρία είχε αναγορευτεί αυτοκράτειρα των Ινδιών, τη χρονιά ακριβώς που η πείνα θέρισε εκατομμύρια ανθρώπους, εξαιτίας της ανομβρίας.
Το 1885 μια ομάδα Ινδουιστών, κυρίως επαγγελματιών της μεσαίας τάξης, ίδρυσε τα Ινδικό Εθνικό Κογκρέσο και ζήτησε μια πιο εκτεταμένη απασχόληση των Ινδιών στη διοίκηση, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια και πάλι η πείνα σκόρπισε το θάνατο, αλλά και εντάθηκε η βία από τους Ινδούς ριζοσπάστες εθνικιστές.
Ηλίας Κ Μάρκου