Πισοδέρι 1650 μ– Η αυχενική δίοδος της Ιστορίας: Από τους Μακεδόνες στο Χιονοδρομικό Κέντρο της Βίγλας
Πισοδέρι Φλώρινας (πίσω δέρειον-αυχένας) είναι ορεινό χωριό του Δήμου Πρεσπών Φλώρινας στα 1.420μ,7 άτομα εναπομείναντες κατοίκους,από 200 οικογένειες το 1.876!
Η καταγωγή τους είναι βλάχοι οδίτες βιγλάτορες(αρχαίοι δωριείς μακεδόνες, που λατινοφώνησαν, όπως λένε)!Ιστορικά πάντα ήταν φύλακες του στενού περάσματος της Βίγλας Πισοδερίου στα 1.650μ, επί Μακεδόνων, Ρωμαίων, Βυζαντικών και Τούρκων, με διάφορα εμπορικά κυρίως προνόμια!
Στην Βίγλα,όπου σήμερα βρίσκεται το διεθνές Χιονοδρομικό Κέντρο,υπήρχε πάντοτε στρατιωτικό φυλάκιο!Μετείχαν σε όλους τους αγώνες του Εθνους από το 1821 ( με τον Κων/νο Κασομούλη), μέχρι τον Μακεδονικό Αγώνα των Ελλήνων (ο Παπά Σταύρος Τσάμης έθαψε το κεφάλι του Παύλου Μελά στην εκκλησία Αγίας Παρασκευής του χωριού)!Ως έμποροι είχαν φθάσει σε Ρέσνα, Μοναστήρι, Νις, Παζάρεβατς, Χάρκοβο, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Αλβανία κι αλλού, μέσα στην τουρκοκρατία! Μετά την απελευθέρωση άνοιξαν μπακάλικα σε όλα σχεδόν τα χωριά του Νομού Φλώρινας και Καστοριάς! Ιδρυσαν Συνεταιρισμό Δασοκτημόνων το 1920 και νοίκιαζαν τα αλπικά βοσκοτόπια της περιοχής στους σαρακατσάναίους νομάδες τσέλιγκες τα καλοκαίρια,τους οποίους και προμήθευαν με είδη μπακάλικου, ενώ γινόταν έμποροι μαλλιού,τυριού και γάλακτος, καθώς και καλυβοδάσκαλοι! Το δημοτικό σχολείο του χωριού( Μοδέστειο) έδινε τίτλους Δημοτικού στα σαρακατσανόπουλα!
Στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία Βίγλας στεφανώνονταν και βαπτίζονταν πολλοι σαρακατσάνοι,όπως ο παππούς μου! Ο προππάπος μου Γρεώργιος Μπομπότας του Αντωνίου ,υπήρξε συνχορηγός, όταν κάηκε από τους Βουλγάρους, επειδή ήταν πατριαρχική εκκλησία, κι όχι του Ιλιντεν!
Το ιδιο γινόταν και στην Ι.Μονή Αγίας Τριάδας, που ιδρύθηκε το 1050μ.χ επί αυτοκράτορος Κων/νου του Πορφυρογέννητου,εποχή μετά την καταδυναστεια στην περιοχή του Αποστάτη Σαμουήλ! Και οι 2 εκκλησίες και η Ι.Μονή κάηκαν μετεγενέστερα από τους Βουλγάρους και ξαναχτίστηκαν με χρήματα των κατοίκων του χωριού και μερικών πάντα σαρακατσάνων τσελιγκάδων! Από τη Βίγλα πηγάζουν 2 ποτάμια,ο Λαδοπόταμος,παραπόταμος του Αλιακμονα Καστοριάς-Κοζάνης και ο Λύγκος (Σακουλέβας Φλώρινας), παραπόταμος του Αξιού! Στα 2.100μ. σήμερα υπάρχει καταφύγιο ορειβατών, ενώ υπάρχουν όλα τα παλιά ποιμενικά μονοπάτια, σήμερα ως δρόμοι υλοτομίας, θήρας,ορειβασίας κι ως ορεινής βόσκησης!
Κώστας Μπομπότας
