ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΖΑΚΟΝΤΙΝΟΣ
Ρεπορτάζ CNN για τα ορυκτά καύσιμα στη Δυτική Μακεδονία
“This nation is scorching in a heat wave and wildfires, yet it’s returning to planet-baking coal”
περιγράφει τη ζωή ενός κατοίκου στον Άγιο Παντελεήμονα, ένα ορεινό χωριό μόλις 800 κατοίκων στη βόρεια Ελλάδα, που έχει μετατρέψει το σπίτι του σε ένα μικρό οινοποιείο.
Πήρε την απόφαση να γίνει οινοποιός, αφού εργάστηκε 17 χρόνια στα ανθρακωρυχεία της κρατικής ΔΕΗ, την οποία εγκατέλειψε επειδή τα ορυκτά καύσιμα έβαιναν προς κατάργηση.
Ο άνθρακας είναι το πιο ρυπογόνο από τα ορυκτά καύσιμα και ο μεγαλύτερος παράγοντας στην κλιματική κρίση, από τον οποίο η Ελλάδα προσπαθούσε σκληρά να απογαλακτιστεί.
Αλλά η χώρα – μαζί με άλλα ευρωπαϊκά κράτη – καθυστερεί αυτά τα σχέδια σταδιακής κατάργησης ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση, η οποία έχει μετατραπεί σε πλήρη κρίση από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Μόλις πριν από ένα χρόνο, η Ελλάδα ήταν πεπεισμένη ότι θα μπορούσε να κλείσει όλες τις υπάρχουσες μονάδες καύσης άνθρακα έως το 2023.
Σχεδίαζε να κατασκευάσει ένα τελευταίο εργοστάσιο άνθρακα φέτος στη Δυτική Μακεδονία, η οποία παράγει περισσότερο από το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Το νέο εργοστάσιο, «Πτολεμαΐδα 5», θα λειτουργούσε το 2025 με φυσικό αέριο, ένα άλλο ρυπογόνο ορυκτό καύσιμο, μικρότερης εντάσεως άνθρακα από τον λιγνίτη, που βρίσκεται σε αυτό το μέρος της Ελλάδας.
Όλο αυτό το χρονοδιάγραμμα τελειώνει άδοξα.
Η προθεσμία για τον τερματισμό της χρήσης άνθρακα σε όλα τα υπάρχοντα εργοστάσια θα μετατεθεί από το 2023 στο 2025, ενώ ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε πρόσφατα ότι το νέο εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας θα χρειαστεί ρεαλιστικά να καίει άνθρακα τουλάχιστον μέχρι το 2028.
Η Ελλάδα σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή άνθρακα κατά 50% τα επόμενα δύο χρόνια, για να αντισταθμιστεί η έλλειψη φυσικού αερίου, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν σφίγγει τις στρόφιγγες που ρέουν προς την ΕΕ.
Ήδη οι αλλαγές είναι ολοφάνερες.
Τον Ιούνιο του 2021, ο άνθρακας παρήγαγε 253,9 γιγαβατώρες (GWh) ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ τον Ιούνιο του 2022, παρήγαγε 468,1 GWh, σχεδόν διπλάσια ποσότητα.
Και αυτό συμβαίνει ενώ η χώρα μάχεται με τις πυρκαγιές στην ηπειρωτική χώρα και τα νησιά της, που τροφοδοτούνται από ένα καύσωνα που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή – η οποία προέρχεται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, όπως ο άνθρακας. Οι πυρκαγιές έχουν μετατρέψει τα σπίτια σε στάχτες, άνθρωποι έχουν διασωθεί από τις παραλίες και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων σε νησιά, όπως η Λέσβος, αντιμετωπίζουν μια οικονομικά επώδυνη περίοδο διακοπών.
Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει τον κόσμο ότι η επιστροφή της στον άνθρακα είναι μόνο προσωρινή. Αλλά η τόνωση της ζήτησης του άνθρακα δελεάζει τους ανθρώπους στη Δυτική Μακεδονία να επιστρέψουν στη βιομηχανία.
Η ΔΕΗ έχει προσφέρει σταθερή απασχόληση σε χιλιάδες ανθρώπους στη Δυτική Μακεδονία, όπου σχεδόν 1 στους 5 είναι άνεργοι.
Εδώ – όπου όλοι αναφέρονται στον άνθρακα ως “ευλογία και κατάρα” – η επιστροφή στα ορυκτά καύσιμα μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ παραμονής και αποχώρησης.
Όσον αφορά τη μετάβαση από τον άνθρακα, η Ελλάδα ήταν μια ιστορία επιτυχίας.
Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο ενεργειακός εφοδιασμός της Ελλάδας βασιζόταν στον άνθρακα μόνο κατά 9% από 25% μόλις πριν από έξι χρόνια. Ήταν η πρώτη χώρα στα εξαρτημένα από τον άνθρακα Βαλκάνια που ανακοίνωσε βραχυπρόθεσμο στόχο για τον τερματισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων.
Στη Δυτική Μακεδονία – που παρέχει το 80% του άνθρακα της Ελλάδας – η ΔΕΗ έχει απαλλοτριώσει δεκάδες χωριά, για να μπορεί να εξορύξει τον άνθρακα, μετακινώντας ολόκληρες κοινότητες στις περιφέρειες.
Κατά τη διάρκεια αυτής της αμήχανης ενδιάμεσης φάσης – όταν ο άνθρακας εξακολουθεί να εξορύσσεται αλλά τα χρόνια του είναι μετρημένα – οι κάτοικοι του χωριού Ακρίνι δεν μπορούν να μετακινηθούν, παρόλο που τα πάντα γύρω τους καταρρέουν.
Οι κάτοικοι εδώ έχουν διαφωνία για περισσότερο από μια δεκαετία με τη ΔΕΗ, λέγοντας ότι δικαιούνται αποζημίωση που θα τους βοηθήσει να μετεγκατασταθούν από το χωριό, το οποίο εδώ και χρόνια είναι εκτεθειμένο σε υψηλά επίπεδα στάχτης άνθρακα. Άσκησαν επιτυχώς πιέσεις για το δικαίωμα μετεγκατάστασης, το οποίο κατοχυρώνεται τώρα με νόμο του 2011.
Η ΔΕΗ είπε στο CNN μέσω email ότι δεν είναι υπεύθυνη για τους κατοίκους του χωριού και δεν απάντησε σε επακόλουθες ερωτήσεις, όταν παρουσιάστηκε ο νόμος που δηλώνει ότι δικαιούνται βοήθεια για τη μετεγκατάσταση έως το 2021.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει εκπονήσει ένα σχέδιο 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (7,9 δισεκατομμύρια δολάρια), για να βοηθήσει τη χώρα να μετατραπεί από μια οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα σε μια πράσινη καινοτόμο χώρα. Το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, όπως είναι γνωστό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει λάβει χρηματοδότηση 1,63 δισεκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ.
Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου και θα πρέπει να λάβει πολλά χρήματα, εν μέρει για να γίνει κέντρο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα.
Και ενώ το σχέδιο χαιρετίζεται από πολλούς ανθρώπους εδώ, πολλοί αμφιβάλλουν ότι όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν στα έξι χρόνια πριν το τελευταίο εργοστάσιο άνθρακα τεθεί εκτός λειτουργίας.
https://www.cnn.com/2022/07/31/europe/greece-coal-energy-climate-cmd-intl/index.html
