Η συμπατριώτισσά μας κυρία Ολυμπία Γκίμπα-Τζιαμπίρη, ομότιμη καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, (πρώτη γυναίκα) αντιπρύτανης του ΑΠΘ επί εξαετία και νυν συνταξιούχος, εξέδωσε το έργο «Ρίζες γρυπές … Προορισμός Κοζάνη». Είναι το τρίτο βιβλίο μετά από τα «Μια γυναίκα θυμάται … Αναδρομές και αναζητήσεις» και «Το βέλος του χρόνου. Από την Ιατρική στην Πρυτανεία». Στα έργα της, στα οποία διακρίνει κανείς τη σοφία από τις πλούσιες παραδόσεις μας, σκιαγραφεί της διαδοχικές περιόδους της επιστημονικής και επαγγελματικής της διαδρομής. Στα τρία έργα, τα οποία αποτελούν μια τριλογία, η συγγραφέας αναφέρεται στη διαδρομή της ζωής της και στις επιστημονικές της σπουδές. Η τριλογία αυτή μπορεί να παραλληλιστεί με την τριλογία του αείμνηστου Μιχ. Παπακωνσταντίνου («Η γιαγιά μου η Ρούσα», «Η πέτρινη Πόλη», «Το χρονικό της μεγάλης νύχτας»). Δύο επιφανή τέκνα της Κοζάνης που τίμησαν την πόλη ο καθένας στον τομέα του, ενώ στα βιβλία τους παρουσιάζουν όψεις της ιστορίας και της κοινωνίας της.
Το νέο της βιβλίο της τριλογίας, από τις εκδόσεις «Ιανός», όπως και τα προηγούμενα, παρουσιάστηκε στις 6 Ιουνίου 2016 στη Θεσσαλονίκη, στο αμφιθέατρο του συνεδριακού κέντρου της Τράπεζας Πειραιώς (Λαδάδικα). Μάλιστα, η «Μπούλη» μας, όπως την αποκαλούμε στην Κοζάνη, μου έστειλε πρόσκληση και μαζί και το πολύτιμο βιβλίο της. Παρευρέθηκα στην παρουσίαση του βιβλίου. Η αίθουσα ήταν γεμάτη από Κοζανίτες της Θεσσαλονίκης, αλλά και από την Κοζάνη. Είδαμε και τον αειθαλή φίλο μας Τάκη Ασημόπουλο, δικηγόρο, σήμερα 94 ετών. Είδαμε, επίσης, πολλούς καθηγητές του ΑΠΘ, που έχουν και καταγωγή από την Κοζάνη, και τον πρώην αντιπρύτανη του ΑΠΘ. κ. Μάνθο.
Την παρουσίαση του βιβλίου «Ρίζες γρυπές … Προορισμός Κοζάνη» ανέλαβαν ο Θεόδωρος Δαρδαβέσης, καθηγητής Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ (ο ίδιος ορκίστηκε Λέκτορας στην αντιπρύτανη κ. Γκίμπα), ο Μιλτιάδης Παπανικολάου, ομ. καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, καθώς και ο Κοζανολάτρης Στράτος Ηλιαδέλης. Να προσθέσω ότι ο Θεόδ. Δαρδαβέσης είναι γιος του Ι. Δαρδαβέση, που προ ετών διετέλεσα επί πολλά χρόνια Νομίατρος Κοζάνης. Ο Θεόδωρος αποφοίτησε από το «Βαλταδώρειο», όπως και ο Παπανικολάου (με καταγωγή από τα Γρεβενά) και βέβαια και ο Στράτος Ηλιαδέλης. Είδες τι βγάζει το Βαλταδώρειο!
Οι ομιλητές έκαναν μια θαυμάσια παρουσίαση, ανέλυσαν το πλούσιο περιεχόμενο του βιβλίου ιστορικά, επιστημονικά, φιλοσοφικά και Κουζανιώτ’κα. Αναφέρθηκαν στην Κοζάνη της παλιάς εποχής και εξήραν τους ανθρώπους που συνέβαλαν στην ανάπτυξή της. Στην παρουσίαση ακούστηκαν, βάσει του βιβλίου, στοιχεία για γεγονότα που αφορούσαν άλλες εποχές (για τους περισσότερους άγνωστα), και βέβαια για τις ρίζες και τους πρόγονους της κ. Γκίμπα. Στη συνέχεια μίλησε η συγγραφέας, η οποία αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στο ερέθισμα για τη συγγραφή του βιβλίου. Χαιρετισμό απηύθυνε, τέλος, και η πρόεδρος του συλλόγου Κοζανιτών Θεσσαλονίκης Μιμή Παπαδέλη-Παπαναστασίου.
Όσον αφορά στον τίτλο του βιβλίου, το «γρυπές» παραπέμπει στο «γρύπα», το ιερό ζώο του Απόλλωνα (με κεφάλι, φτερά και νύχια αετού και σώμα λέοντος), υπονοεί δηλαδή το γάντζωμα στις ρίζες και τους προγόνους. Ακριβώς, η συγγραφέας αναφέρεται στην προσφορά των προγόνων της σε σχέση με την ανάπτυξη της Κοζάνης των περασμένων αιώνων, οι οποίοι υπήρξαν επιχειρηματίες, έμποροι και επιστήμονες. Μάλιστα, εξαίρεται η προσφορά τους στον Μακεδονικό αγώνα, καθώς πολέμησαν ως Μακεδονομάχοι. Η συγγραφέας συνδυάζει, επίσης, τους προγόνους της με άλλα ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης στην Κοζάνη και όπου αλλού βρέθηκαν οι πρόγονοι, διαδραματίζοντας σπουδαίο ρόλο. Έτσι το βιβλίο, πέραν των άλλων στοιχείων που παρουσιάζει, έχει και ιστορική σημασία, καθώς παρέχει τη δυνατότητα να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας για το παρελθόν της Κοζάνης, τα πρόσωπα της πόλης και τη δραστηριότητά τους, οι οποίοι αποτέλεσαν Κοζανιστί το «Στέζερο». Δηλαδή, κατέστησαν την πόλη κέντρο εμπορίου, γραμμάτων και τεχνών, συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη με τον πολιτισμό.
Η κ. Γκίμπα, με πολύ ευαισθησία και πιστή στις παραδόσεις των Κοζανιτών, γράφει με μεράκι, σεμνότητα και διακριτικότητα, σε γλώσσα κατανοητή. Ο αναγνώστης ρουφάει πραγματικά το βιβλίο και μεταφέρεται σε μια άλλη εποχή, όταν πατριαρχικές οικογένειες συγκροτούσαν μια κοινωνία με σεβασμό στους συμπολίτες και με δημιουργική συνεργασία για την πρόοδο της κοινότητας. Το βιβλίο, με πολλά στοιχεία και φωτογραφίες, καλύπτει τη δύσκολη για την Κοζάνη και ολόκληρη τη Βαλκανική περίοδο του οθωμανικού ζυγού. Οι πρόγονοί μας αντιμετώπιζαν τις αντιξοότητες με περίσκεψη και οργάνωση, διαμορφώνοντας μια νέα αντίληψη στην πορεία της ζωής τους και αναπτύσσοντας την παιδεία και τις εμπορικές επιχειρήσεις τους, ενώ συμμετείχαν στον απελευθερωτικό αγώνα της Μακεδονίας. Άλλοι ξεκινούσαν από τα νησιά του Αιγαίου, άλλοι του Ιονίου, άλλοι από την Ήπειρο ή την Κωνσταντινούπολη, αλλά ρίζωσαν στην Κοζάνη. Έτσι, το βιβλίο είναι απαραίτητο για κάθε Κοζανίτη που θέλει να γνωρίσει την ιστορία των ανθρώπων της πόλης, αλλά και να παραδειγματιστεί από την ενεργητικότητα και δημιουργικότητα των προγόνων μας. Στο εξώφυλλο αποτυπώνεται το Καμπαναριό της Κοζάνης (το σήμα κατατεθέν της πόλης) και καθισμένη η κυρία Αννίκα, η μητέρα της συγγραφέως, ντυμένη με Κοζανίτικη φορεσιά. Βέβαια, στο βιβλίο (περ. 400 σελ.) αναγράφονται οι πηγές με τρόπο επιστημονικό, καθώς και γενεαλογικοί πίνακες της οικογενείας της καθώς και του συζύγου της Κώστα Τζιαμπίρη. Να υπενθυμίσω , ότι η κ. Γκίμπα , ως αντιπρύτανης, συνέβαλε στην ίδρυση του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με έδρα την Κοζάνη και το πανεπιστήμιο την τίμησε για τη συμβολή της . Ο Δήμος Κοζάνης ασχολείτο με τον (Αρίνταγα).
Εκφράζουμε, λοιπόν, τις ευχαριστίες και τα συγχαρητήριά μας στην ερίτιμη κ. Γκίμπα, τη προσφιλέστατη Μπούλη μας, και την προσφωνούμε με Κοζανίτικη λαλιά: «Ύφανες με χρυσή κλωστή στην ανέμη τυλιγμένη», κατά τον λαϊκό ποιητή και «ξεδίπλωσες τ’μτάρια».
Εικ. 1. Οι παρουσιαστές του βιβλίου και η κ. Ολυμπία Γκίμπα-Τζιαμπίρη.
Εικ. 2. Η αίθουσα γεμάτη από Κοζανίτες και άλλους, που παρακολουθούν την παρουσίαση του βιβλίου. Στο πάνελ οι παρουσιαστές και η κ. Γκίμπα.
13