Θρησκεία και επιστήμη δεν συγκρούονται

Μεταξύ των άλλων, αυτό που απασχολούσε τη σκέψη του έντονα εκείνη την περίοδο ήταν και το κατά πόσο η θρησκεία και η επιστήμη είναι οι εναλλακτικοί ή και συμπληρωματικοί δρόμοι, που οδηγούν με σιγουριά στη μεγάλη πηγή της γνώσης για την αλήθεια. Πολλές και διάσπαρτες οι απόψεις παντού, γι αυτό κι εκείνος πάλευε να εντοπίσει τις κατάλληλες, ώστε να τις συνθέσει και να τις ανασυνθέσει, και να καταλήξει στη δική του ακλόνητη πεποίθηση, αλλά δεν τα κατάφερνε. Παντού συναντούσε ιδέες και απόψεις, που διακρίνονταν για την ακαμψία τους και τον δογματισμό τους κι αυτό τον ενοχλούσε ιδιαίτερα. Πολλοί  διανοούμενοι και μελετητές ισχυρίζονταν πως η θρησκεία και η επιστήμη δεν συγκρούονται, αλλά εξίσου πολλοί ήταν και οι άλλοι που μιλούσαν υπέρ του ασυμβίβαστου αυτών των δύο, όπως ακριβώς γινόταν και με τις απόψεις των φίλων του.

       Στις συζητήσεις του, έδειχνε μεγαλύτερη προτίμηση στην άποψη που αναγνωρίζει διακριτούς ρόλους σε θρησκεία και επιστήμη και οχυρωνόταν πάντα πίσω από τη βεβαιότητα ότι η μεν πρώτη κινείται πέρα από το χώρο και το χρόνο, ενώ η δεύτερη στη σφαίρα του χώρου και του χρόνου, δηλαδή στη σφαίρα της εμπειρίας. Ήταν, όμως αρκετοί οι συνομιλητές του που αναγνώριζαν την επιστήμη, ως τον μοναδικό δρόμο που οδηγεί στην πηγή της γνώσης, αφού ήταν αυτονόητο γι αυτούς, πως μόνον αυτή και όχι η θρησκεία έχει το χρέος της αναζήτησης αποδείξεων για όσα την ενδιαφέρουν, πάντα μέσα στα πλαίσια της λογικής πως, αν δεν έχεις αποδείξεις για κάτι, δεν μπορείς και να το πιστέψεις.

Στις τότε περιπλανήσεις του, τις αναζητήσεις του και τους προβληματισμούς του, ήταν σημαντική η συμβολή δύο καθηγητών του, οι οποίοι ποτέ δεν του αρνήθηκαν τη γνώμη τους σε ό,τι τον απασχολούσε, γι αυτό και προσέτρεχε σ΄αυτούς. Ο ένας, που τον συμπαθούσε ιδιαίτερα και του το΄δειχνε, ποτέ δεν έπαψε να του επισημαίνει ότι η επιστήμη, όσο βέβαιο είναι, ότι θα του προσφέρει γνώση, άλλο τόσο αμφίβολο και αβέβαιο είναι αν μπορεί να του προσφέρει και σοφία!

    Ο άλλος καθηγητής, που εκτιμούσε αφάνταστα τη φιλομάθειά του και του το΄ λεγε, του είχε προτείνει στις αναζητήσεις του να μην αρκείται στη θρησκεία και την επιστήμη, αλλά να διευρύνει το πεδίο μελέτης του, συμπεριλαμβάνοντας στις αναζητήσεις του τη μυθολογία και τη φιλοσοφία. Είναι έννοιες αδιαχώριστες έλεγε, είναι οι τέσσερες αδερφάδες, που συνυπάρχουν και δεν λειτουργούν αυτόνομα, για να μην διαταράσσεται το οικόσημα του πνευματικού και ψυχικού «γίγνεσθαι». Η αγωνία δε του ανθρώπου να προσεγγίσει το «θείο» εκπεφρασμένη μέσα από αυτές τις αδερφάδες, είναι η κινητήρια δύναμη του ελληνικού πολιτισμού και του παγκόσμιου πολιτισμού γενικότερα.

Ηλίας Κ. Μάρκου