Δάσκαλος ή Καθηγητής;

Οι δυο έννοιες νοούνται ιεραρχικά στη χώρα μας, ενώ δεν θα έπρεπε. Για τη Γενική Εκπαίδευση θα έπρεπε να χρησιμοποιείται μόνο ο όρος Δάσκαλος (από το διδάσκω – Διδάσκαλος – Δάσκαλος), συμπληρούμενος με το είδος της εκπαίδευσης (Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου) και μόνο για την Ανώτερη και Ανώτατη εκπαίδευση να χρησιμοποιείται ο όρος Καθηγητής. Ας δούμε, όμως, πρώτα το περιεχόμενο των δύο όρων. Στη ρίζα του όρου διδάσκαλοςσυναντούμε το ομηρικό ρήμα δάω: δίνω πληροφορίες, ενημερώνω. Το δι είναι ενεστωτικός αναδιπλασιασμός και το πρόσφυμα σκω θαμιστικό. Διδάσκω, λοιπόν, σημαίνει δίνω συχνά πληροφορίες. Παράγωγες λέξεις σήμερα από το δάω είναι: δαήμων – δαίμων = ο γνώστης, ο πληροφορημένος, αδαής= ο μη πληροφορημένος και άρα μη γνώστης. Το καθηγητής από το καθηγούμαι σημαίνει καθοδηγώ. Το κέντρο βάρους στην κατηγορία Δάσκαλος εντοπίζεται στην παιδαγωγική αποστολή του εκπαιδευτικού: παρέχω πληροφορίες στο παιδί που βελτιώνουν τη συμπεριφορά του στην κοινωνία, προς όφελος του ίδιου του παιδιού. Ο όρος καθηγητής συνάπτεται με την επιστήμη, αποκλειστικό κριτήριο της οποίας είναι η αλήθεια, που αδιαφορεί για το ποιον ωφελεί και ποιον βλάπτει. Υπό την έννοια αυτή η καθοδηγούσα – καθηγετική επιστημονική σκέψη δε χωρεί σε κοινωνικά ιδρύματα, αποκλειστικό κριτήριο των οποίων είναι η δικαιοσύνη: όχι είναι αληθές ή ψευδές, αλλά είναι δίκαιο ή άδικο; Η παιδαγωγική συμπεριφορά, λοιπόν, καταξιώνει το Δάσκαλο και η επιστημονική γνώση τον καθηγητή. Έτσι θεωρούμενος ο τίτλος του Δασκάλου είναι πολύ πιο ελκυστικός από τον τίτλο του καθηγητή και χαρά στον σ’ όποιον τον κερδίζει, όχι με τις γνώσεις του τις επιστημονικές, αλλά με τη συμπεριφορά του. Για αυτό και καμαρώνω, όταν πάλαι ποτέ μαθητές και φοιτητές μου με αποκαλούν δάσκαλο. Πλανάται ήδη ένα ερώτημα: Γιατί να μη χρησιμοποιούμε τον τίτλο του Δασκάλου και για τους Πανεπιστημιακούς; Απλούστατα, επειδή το πανεπιστήμιο, το λέει η ίδια η λέξη, είναι επιστημονικό και όχι κοινωνικό ίδρυμα. Άρα για τον πανεπιστημιακό αρμόζει μόνο ο όρος του καθηγητή.

Θεὀδωρος Κωνσταντινίδης