ΑΡΑΒΙΣΣΟΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ. Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Αραβισσός, που στην αρχαιότητα αναφερόταν με το όνομα Ζωροπάσος , ήταν πόλη στην αρχαία στην Καππαδοκία που η ιστορία λόγω των ευρημάτων σε σπήλαιο του σημερινού χωρίου Civelek 4 χιλιόμετρα δυτικά του της Αραβίσσου παραπέμπει στην Χολολιθικοί εποχή (5500 -3000 π. Χ ) κατόρθωσε να κρατήσει ένα συμπαγή Ελληνικό πληθυσμό μέχρι λίγο πριν από το 1924 και την Μικρασιατική καταστροφή 4800 ατόμων.

ΘΕΣΗ

Η Αραβησσός είναι ένας οικισμός της επαρχίας της Νεάπολης ( Nevşehir,) που βρίσκεται 16 χιλιόμετρα νοτιότερα .

Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μ.Ασίας η πόλη ιδρύθηκε στον δρόμο που συνδέει την επαρχία Νεάπολη με την Άγκυρα . Μέσα στην κοιλάδας του ποταμού Άλυος (Κιζίλ Ιρμάκ=κόκκινος ποταμός, από τα χώματα που μετέφερε ως φερτές ύλες), ο οποίος εφάπτεται της κωμόπολης στην αριστερή όχθη του.

Απέχει 24 χλμ από τον Άβανο (Avanos ), 50 χλμ από την Μαλακοπή ( Derinkuyu ) και 90 χλμ από την Καισάρεια .

Το υψόμετρο της συνοικίας πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας είναι 885 μέτρα

ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΛΥΣ

(Κιζίλ Ιρμάκ=κόκκινος ποταμός )

Σύμφωνα με τον Στράβωνα το όνομά του σχετίζεται με τις αλυκές που βρίσκονταν στις όχθες του. Τα παγωμένα νερά του και οι διαστάσεις του ποταμού, που πηγάζει από τα ψηλά του Ερζερούμ στην Ανατολία και εκβάλλει στην Πάφρα της Σαμψούντας στον Εύξεινο Πόντο, προκαλούσαν από την αρχαιότητα, ακόμη, το δέος και τον εντυπωσιασμό στους ανθρώπους. Οι Αραβησσονλήδες στην Καππαδοκία, αλλά και μέχρι πριν λίγα χρόνια, μετά την προσφυγιά και εγκατάσταση στη Μακεδονία, έλεγαν για τον Άλυ : «θεριό τούτο το ποτάμι, που πολύν κόσμο έχει φαγωμένο»

ΤΟ ΟΝΟΜΑ

( Ζωροπάσος– Zoropassón ,Αραβισσος , Arabissós Arapsun – Arabusun – Yarapusan –

Gülşehir Γκιουλσεχίρ,)

— Ζωροπάσος– Zoropassón

Στην αρχαία εποχή ονομαζόταν Ζοροπασσός,

Το ονομα ο Ζωροπάσος Zoropassos/Zarapisón, εμφανίζεται στην Πτολεμαϊκή Γεωγραφία το 150 μ.Χ

— Αραβισσός – Arabissós – Ο Κιρίλλος αναφέρει ότι ονομάστηκε Gülşehir από τον Silahdar Mehmet Pasha το 1179

–Arabsun

Μετά τη νίκη αυτή η Καππαδοκία πέρασε στην κυριαρχία των Σελτζούκων Τούρκων και το όνομα της συνοικίας, που ήταν γνωστή ως «ΖΑΡΑΠΑΣΣΟΣ», άλλαξε σε «ΑΡΑΠΣΟΥΝ»-

— Gülşehir – — Γκιουλσεχίρ,

Στην αρχαία εποχή ονομαζόταν Ζοροπασσός, Ελαβε δε ιδιαίτερη φήμη, όταν την

αναβάθμισε και την καλλώπισε στα 1776 ο Καρά Βεζύρης Σιλιχτέρ Μεχμέτ, (πρώην χριστιανός που αλλαξοπίστησε;), ο οποίος και καταγόταν από την εν λόγω κωμόπολη και την οποία μετονόμασε από Αραβισσύς σε Gulsehir =η πόλη των Ρόδων, ονομασία την οποία διατηρεί μέχρι και σήμερα

Για τις αλλαγές των ονομάτων γράφουν :

Στα 1815 ο Κύριλλος, Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

«…κείται κωμόπολις αρχαία Αραβισσύς λεγομένη, πατρίς του καρά βεζύρη σιλιχτάρ Μεχμέτ πασά, παρ΄ ού εκαλλιεργήθη τω 1776, μετονομασθείσα Γκούλσεχίρ, και έκτοτε εκατοικήθη και υπό χριστιανών Ρωμαίων >>

*\Ο Ρίζος γράφει για την Αραβισσό:

«…κωμόπολις Αραπισόν (το πάλαι Αραβησσύς καλουμένη)

*Ο Αναστάσιος Λεβίδης, αναφερόμενος στην Αραβησσό, γράφει σχετικά: «Αραβισσός,τανύν Γιαρπούς, πατρίς του αυτοκράτορος Μαυρικίου, όστις οσάκις μνήμην εποιείτο ταύτης χαριέντως έλεγε «μεγάλη εστίν η πόλις >>

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Σύμφωνα με την Οθωμανική Γενική Απογραφή του 1881/82-1893, ο καζάς του Γκιουλσεχίρ είχε συνολικό πληθυσμό 14.984, αποτελούμενο από 11.029 μουσουλμάνους, 3.935 Έλληνες και 20 Αρμένιους.

Ο Αραβησσός αποικίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από επιπλέον Ρωμιούς κατοίκους, προερχόμενους αυτή τη φορά από τα δώδεκα ελληνικά χωριά της πεδιάδας(Οβασί) του Μπουντάκ: Φλογητά (Σου Βερμέζ), Μισθί, Μαλακοπή, Καρβάλη (Γκέλβερι),Σύλλατα, Ανακού (Ενεγί), Ανταβάλ, Σινασσός, Αξός. .

Το 1895 ο Συμεών Φαρασόπουλο: ‘έγραφε

«Αραβισός…πρωτεύουσα δήμου…Πόλις κατάφυτος με άφθονα ύδατα έχουσα 20 χιλιάδας κατοίκους, ων 6 χιλιάδες χριστιανοί ορθόδοξοι,

Στην απογραφή του 1914 εμφανίζει Ελληνικό πληθυσμό 4800 άτομα .

Ο Παντελής Κοντογιάννης το 1921 μας διευκρινίζει:

«Αραβισός(Αραμπισόν). Κάτοικοι 12.000, Έλληνες 4.000, Τούρκοι 8.000. Είναι έδρα Καζά. Κείται προς ΒΔ της Νεαπόλεως >>

Στα 1924, χρονιά που οι ανταλλάξιμοι έφυγαν για να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, ο πληθυσμός της Αραβησσού ανέρχονταν σε 394 οικογένειες με 1270 άτομα, αποκλειστικά Ελληνόφωνοι Έλληνες , ενώ ο τουρκικός πληθυσμός ανέρχονταν σε 1500 άτομα.

ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ

Ο ποταμός Άλυς λειτουργούσε και ως ένα υδάτινο

σύνορο, που όριζε τις δύο μεγάλες συνοικίες: στα αριστερά, τον ελληνικό μαχαλά και στα δεξιά, τον τουρκικό.

‘ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ

Η υπόγεια πόλη 4-5 ορόφων, τα βραχοκήπια και οι διάδρομοι είναι τα πρώτα εντυπωσιακά ιστορικά ευρήματα σε αυτόν τον οικισμό.

Το Büyükkale, που βρίσκεται στο κέντρο του Γκιουλσεχίρ, έχει 3-4 ορόφους υπόσκαφους παλιούς βράχους, μια υπόγεια πόλη και πηγάδια νερού.

Είναι γνωστό ότι χτίστηκε τον πρώιμο και τον μεσαίωνα για να προστατεύει τους ανθρώπους και να τους προστατεύει από τις εχθρικές επιθέσεις.

Κατά τη διάρκεια αυτών των επιθέσεων, υπήρχαν πέτρες παρόμοιες με μεγάλες μυλόπετρες για να κλείσουν τα στόμια των πυλών του κάστρου, των αιθουσών, των κελαριών και των δωματίων αρκετά μεγάλα ώστε να επιτρέπουν στους ανθρώπους να συνεχίσουν τη ζωή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα κι αν οι επιθέσεις διαρκούσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Hη Αραβισσος στην Καππαδοκία έχει επιλεγεί ως τόπος εγκατάστασης από διάφορους πολιτισμούς από την προϊστορική εποχή. Αντικείμενα που βρέθηκαν σε μέρη όπως το Büyükkale, το Açıksaray, το Kızılkatma, το Beyyurdu, το Döllük, το Ozankaya, ο λόφος Araplı κοντά στο Gülşehir δείχνουν ότι η συνοικία μας υπήρξε σημαντικό κέντρο από το 5000 π.Χ.

Είναι δυνατό να εξεταστεί η περιοχή της Καππαδοκίας, η οποία περιλαμβάνει το Gülşehir, σε τρεις κύριες περιόδους.

1. Η πρώτη περίοδος είναι η παλαιολιθική, η νεολιθική και η αρχαία περίοδος. (π.Χ.)

Συμπεριλαμβάνει : Παλαιολιθική περίοδος, Νεολιθική Περίοδος ,5000-3000 Προϊστορική Περίοδος , 3000-1750 Ασσυριακές εμπορικές αποικίες και η περίοδος των Χετταίων , 1750-1400 Περίοδος του Βασιλείου των Χετταίων , 1400-1200 Περίοδος αυτοκρατορίας των Χετταίων ,.Χ. 1200-1100 Άφιξη φυλών του Αιγαίου και του Βορρά στην Καππαδοκία .1100-950 Φρύγες 800 Χετταϊκό Βασίλειο Ταμπάλ αναβιώνει στην περιοχή , 950-585 Οι επιδρομές των Κιμμερίων-Σκυθών και η κυριαρχία των Λυδών ,585-334 Περσική κυριαρχία

2. Η δεύτερη περίοδος είναι η Ελληνιστική περίοδος η Ρωμαϊκή και η Βυζαντινή περίοδος

Συμπεριλαμβάνει : Το . 334-335 π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος με τους Μακεδόνες ,334 π.Χ. έως 17 μ.Χ. Περίοδος Βασιλείου Καππαδοκίας ,17-395 Περίοδος Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας 395 μ.Χ . Ανατολικό Ρωμαϊκό (Βυζαντινό) Κράτος

3. Η τελευταία περίοδος των Οθωμανών . (μ. Χ.)

Συμπεριλαμβάνει : Το 1072 Τουρκικές φυλές αρχίζουν να εγκαθίστανται ,1086-1175 Danishmend Περίοδος ,1175 Περίοδος Σελτζούκων της Ανατολίας ,1243 Μογγολική κυριαρχία ,1318 Το τέλος του κράτους των Σελτζούκων της Ανατολίας, 1318 Διοίκηση του Τιμούρτας, του Κυβερνήτη του Ιλχανάτου και του Εράτνα Μπέη 1340 Ανεξάρτητο Πριγκιπάτο Eratna ,1365 Karamanoğulları Πριγκιπάτο ,1381 Διοίκηση Kadi Burhanettin ,1398 Ο Karamanoğulları παίρνει πίσω την περιοχή,1398-1402 Τουρκοκρατία 1402 Ο Τιμούρ επιστρέφει την περιοχή στους Καραμανίδες ,1436 Σουλτάνος Β’. Η ανακατάληψη του Νεβσεχίρ και του Καϊσέρι από τον Μουράτ από τους Καραμανίδες 1466 Οριστική προσάρτηση της Καππαδοκίας στην οθωμανική επικράτεια 1867 Η επαρχία Νεβσεχίρ μετατράπηκε σε συνοικία και συνδέθηκε με τη Νίγδη ,1902 Η σύνδεση του Νεβσεχίρ με το Σαντζάκ της Άγκυρας , 1924 Εκδίωξη Ελλήνων κάτοικων από τις πατρίδες τους .

ΕΥΡΗΜΑΤΑ

* Σπηλιά Τσιβελέκ ( Civelek )

Η σπηλιά βρίσκεται στο σημερινό χωρίο Civelek 4 χιλιόμετρα δυτικά του της Αραβισσού , στην επαρχία της Νεάπολης Καππαδοκιας .Η σπηλιά βρίσκεται στο λόφο γνωστό ως λόφος Gurlek. Τα ευρήματά χρονολογούνται από τη Χαλκολιθική περίοδο (5500-3000 π.Χ.) αποκαλύφθηκαν από το δάπεδο του σπηλαίου και ιδιαίτερα ανάμεσα στους βράχους που είχαν καταρρεύσει. Επιπλέον, οι επιφανειακές ανασκαφές στα γύρω σπήλαια έφεραν στο φως εργαλεία από οψιανό και πυριτόλιθο.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ —

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν , με τα οποία, βέβαια, συμφωνεί και σχετική παράδοση που υπάρχει, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διέμεινε για σεβαστό χρονικό διάστημα στην Αραβησσό.

Κατά τη διάρκεια, , της εξορίας του στην Κουκουσό της Καππαδοκίας (404-407), οι σφοδρές επιδρομές των Ισαύρων τον ανάγκασαν να βρει προστασία στο φρούριο της Αραβησσού

Η Χριστιανική κοινότητα της Αραβισσου υπαγόταν στην Μητρόπολη Ικονίου της οποίας Μητροπολίτες από το 1887 ηταν οι :

Αμβρόσιος Κοντός(1887 -89

Ηλιάδης(1889-1911),

Προκόπιος Λαζαρίδης(1911-1923) ο τελευταίος ουσιαστικά μητροπολίτης.

–Επισκοπη Αραβισσου

Η Αραβησσός ήταν επισκοπική έδρα, υπαγόμενη στην Μελιτηνή.

Επίσκοποί της αναφέρονται

ο Οτρέας, που συμμετείχε στην Α’ Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 381,’

ο Αδόλιος που συμμετείχε στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451,

ο Αδέλφιος, ο οποίος υπέγραψε επιστολή 458 επισκόπων της επαρχίας της Μικράς Αρμενίας προς τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Λέοντα για να διαμαρτυρηθούν για τη δολοφονία του Προτέριου Αλεξανδρείας, και

ο Γεώργιος, ο οποίος συμμετείχε στην εν Τρούλλω Πενθέκτη Σύνοδο του 692.

Ο Μιχαήλ ο Σύρος αναφέρει αρκετούς Ιακωβίτες επισκόπους Αραβισσού τον 7ο έως 10ο αιώνα

–Εκκλησίες

. – Ναός Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου,

Κατά μία εκτίμηση, ο ναός σμιλεύτηκε το 1212. Για τους ορθόδοξους Ρωμιούς της Καππαδοκίας ήταν πολύ συνηθισμένη πρακτική να λαμβάνει χώρα η τελείωση των θρησκευτικών αναγκών τους σε μια χαμηλή κατακόμβη, που ουσιαστικά ήταν ένα σκοτεινό κελάρι.

– Ναός Αγίου Δημητρίου

Στα 1913-14. Έτσι, λοιπόν, ανοικοδομήθηκε η εντυπωσιακά όμορφη και μεγαλοπρεπής εκκλησία της κωμόπολης, που ετιμάτο στο όνομα του Αγίου Δημητρίου και, έως τις μέρες μας, διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση.

Στον ναό λειτουργούσαν τρεις ολιγογράμματοι ιερείς.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Υπήρχε στην Αραβισσό αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο τα οποία στήριζαν οικονομικά κάτοικοι της Αραβισσού που ζούσαν και εργαζόταν σε άλλες περιοχές έξω από την πόλη,.

–Αρρεναγωγεία

Στα δύο αρρεναγωγεία της Αραβησσού, εκ των οποίων το ένα ελληνικό(μέσο σχολείο), εργάζονταν τρεις διδάσκαλοι .

Το σχολείο στεγαζόταν σε τρία κτίσματα, που βρίσκονταν το ένα δίπλα στο άλλο.

Στο πρώτο φιλοξενούνταν το νηπιαγωγείο, στο δεύτερο βρισκόταν τα παιδιά από την πρώτη έως την τετάρτη τάξη και στο τρίτο παρακολουθούσαν μαθήματα η πέμπτη και η έκτη δημοτικού .

Οι μαθητές μάθαιναν εκτός των άλλων και τρεις γλώσσες: τα ελληνικά λόγω καταγωγής, τα τουρκικά λόγω επιβολής από το οθωμανικό κράτος και τα γαλλικά, επειδή ήταν η διεθνής γλώσσα της εποχής

– Παρθεναγωγείο

Επίσης, πιο σημαντικό στοιχείο, που αφορά στην εκπαίδευση των κοριτσιών, είναι ότι λειτουργούσε και τετρατάξιο παρθεναγωγείο με μια δασκάλα για τα σαράντα κορίτσια που πήγαιναν στο σχολείο

ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ

Μαυρίκιος (Μαυρίκιος) (539– 602)

Ο Αραβησσός ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του Φλάβιου Μαυρίκιου (582-602 )197 του πρώτου, ελληνικής καταγωγής, αυτοκράτορα του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, που πέρασε και καθιερώθηκε επιστημονικά στην ιστορία ως βυζαντινή αυτοκρατορία.

-Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 582.

Κυβέρνησε στις δύσκολες συνθήκες που αναπτύχθηκαν στο Βυζάντιο μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Ιουστινιανού Α’.

Ο Μαυρίκιος έπρεπε να περιορίσει την επίθεση των Σλάβων, των Λομβαρδών και των Περσών στην αυτοκρατορία. το ταμείο εξαντλήθηκε.

Ο Μαυρίκιος μείωσε τους μισθούς του στρατού, τα έξοδα για τη διοργάνωση θεαμάτων και κερδοσκοπούσε με κρατικά σιτηρά, τα οποία έφερναν από την Αίγυπτο.

Ενάντια στην κυριαρχία του Μαυρίκιου, υπήρξαν επανειλημμένες εξεγέρσεις από τους Δήμους και ανταρσίες στα στρατεύματα.

Το 591, ο Μαυρίκιος κατάφερε να συνάψει μια συνθήκη ειρήνης με το Ιράν που ήταν επωφελής για το Βυζάντιο: το Βυζάντιο έλαβε μέρος της ιρανικής Αρμενίας.

Η εσωτερική πολιτική του Μαυρικίου οδήγησε αντικειμενικά στην αποκέντρωση της χώρας: δημιουργήθηκαν ημι-ανεξάρτητες εξαρχίες στη Ραβέννα (584) και στην Καρχηδόνα (591), και η διαθήκη του Μαυρικίου (597) σκιαγράφησε τη διαίρεση της αυτοκρατορίας μεταξύ των γιων του.

Ο Μαυρίκιος προσπάθησε να αποτρέψει την παρέμβαση του Πάπα Γρηγορίου Α’ στα βυζαντινά πράγματα και αναζήτησε τον τίτλο του οικουμενικού για τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.

Στις 23 Νοεμβρίου 602, ο Μαυρίκιος ανατράπηκε από επαναστάτες στρατιώτες με επικεφαλής τον εκατόνταρχο Φωκά.

Το λεγόμενο «Στρατηγικόν» αποδόθηκε στον Μαυρίκιο

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Πολλοί από τους κάτοικους της Αραβισσού ασχολιόταν με το εμπόριο άλλα και κρατώντας μικρές βιοτεχνίες με κατασκευή ενδυμάτων κυρίως

Κάποιοι άλλοι ασχολιόταν με την γεωργία και δη με την αμπελουργία μια και το έδαφος και το κλίμα ευνοούσαν την παράγωγη μιας εξαιρετικής ποιότητας οίνου.

. Δεν καλλιεργούσαν δημητριακά, αλλα προτιμούσαν να προμηθεύονται από τους Τούρκους.

Μεγάλος ήταν και ο αριθμός των δένδρων της λευκής μουριάς που τα φύλλα της ήταν κατάλληλα για την σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων ).

Η Νεάπολης (Νέβσεχιρ), ειδικά μετά το 1902, όταν οι τελευταίοι περιήλθαν σε οικονομική δυσπραγία.

Έτσι ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια της μουριάς και την εμπορία των φύλλων τους, αντικαθιστώντας μάλιστα την παλιά καλλιέργεια φυτών που τα χρησιμοποιούσαν κυρίως τους σπόρους τους και τις ρίζες τους για παράγωγη φυτικών χρωμάτων για τα νήματα στην ταπητουργία , μια και εμφανίσθηκαν οι χημικές βαφές που ήταν πολύ φθηνότερες και τα φυτικα χρώματα παραμερίσθηκαν.

Επίσης υπήρχαν και άλλα φυτά που εγκαταλείφθηκαν από τα οποία

έβγαινε μια κόλλα στη βιβλιοδεσία και στην κατασκευή παπουτσιών της εποχής εκείνης.

Σε μικρή κλίμακα υπήρξε και οικόσιτη κτηνοτροφία, κυρίως αιγοπροβάτων, Το μαλλί και το γάλα που έπαιρναν από τα ζώα τους συμπλήρωνε το μικρο ο εισόδημά τους.

Η αλιεία στον ποταμό Άλυ δεν ήταν μια συστηματική και μόνιμη επαγγελματική ασχολία, αλλά αποτελούσε ευκαιριακή απασχόληση, που τους έδινε την ευκαιρία να γεύονται νόστιμα και φρέσκα ποταμίσια ψάρια, αρκετή ποσότητα από τα οποία παστώνονταν με αλάτι (που υπήρχε σε άφθονο λόγω της ύπαρξης αλατωρυχείων στην περιοχή στην κοντινή λίμνη Τούζλα ), , τοποθετώντας σε ξύλινα βαρέλια .

Υπάρχουν μαρτυρίες ότι από μερικά αλιευμένα ψάρια έβγαζαν κόκκινο χαβιάρι .

Μια μερίδα κατοίκων εργαζόταν και στα αλατωρυχεία της περιοχής, που βρίσκονταν στα δυτικά της Αραβησσού, σε μια απόσταση μιάμιση περίπου ώρας, στην τοποθεσία Αλατοχώρι ή Ντούζκιοϊ, όπως αποκαλούσαν οι Τούρκοι.

΄ΔΙΩΞΕΙΣ

Μετά την επικράτηση του κινήματος των Νεοτούρκων (1908) με τις θεωρητικές διακηρύξεις περί ισότητας, ελευθερίας και δικαιοσύνης τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ για τους υπόδουλους Ρωμιούς. Οι μη Μουσουλμάνοι (Έλληνες και Αρμένιοι ) στρατεύονταν υποχρεωτικά, πλέον, δίχως το δικαίωμα απαλλαγής και υπηρετούσαν σε άοπλες υπηρεσίες.

Οι τελευταίες, όμως, ήταν απείρως δυσκολότερες, αφού πολλές φορές αντιμετώπιζαν απάνθρωπη και βάρβαρη μεταχείριση, που έφτανε μέχρι θανάτου από ξυλοδαρμό. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι τους χρησιμοποιούσαν ως υποζύγια σέρνοντας φορτηγά κάρα, πυροβόλα, πολεμοφόδια και πυρομαχικά.

Τα λεγόμενα Τάγματα Εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού), γερμανικής έμπνευσης, ήταν ξεχωριστά άοπλα στρατιωτικά τμήματα, που ως σκοπό τους είχαν, τυπικά, την εκτέλεση εργασιών κοινής ωφέλειας, όπως την διάνοιξη δρόμων, σηράγγων, μεταλλείων, εργοστασίων κ.ά.

Ουσιαστικά, όμως, επρόκειτο για μια οργανωμένη και σχεδιασμένη μέθοδο εξόντωσης των Χριστιανών. Μια φέτα ψωμί από βίκο και μια νερόβραστη σούπα, ημερησίως, δεν αρκούσε, για να συντηρήσει επαρκώς τους σκληρότατα εργαζόμενους Ρωμιούς.

Οι αντοχές τους, σωματικές και ψυχικές, δεν τους άφηναν πολλά περιθώρια επιβίωσης.

Πολλοί κάτοικοι της Αραβησσού ς εξοντώθηκαν από την έλλειψη επαρκούς τροφής, τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, τις κακουχίες, τις δυσμενέστερες καιρικές συνθήκες, τις ασθένειες, όπως εξανθηματικό τύφο, δυσεντερία, διάρροια κ.ά.

. – Αναχώρηση

Οι Ρωμιοί κάτοικοι της Αραβησσού αναχώρησαν τον Αύγουστο του 1924 από την ιδιαίτερη πατρίδα τους για την Μερσίνα και από εκεί ατμοπλοϊκώς για την Ελλάδα.

Ταξίδεψαν στο Αιγαίο και έφθασαν στο λιμάνι του Βόλου οι περισσότεροι .

Από εκεί μετακινήθηκαν στην Κατερίνη και στη Θεσσαλονίκη και, αργότερα, εγκαταστάθηκαν 104 οικογένειες στη (Νέα) Αραβησσό των Γιαννιτσών μαζί με πρόσφυγες από το Ενεχίλ της Καππαδοκίας .

Σύμφωνα με πληροφορίες κάτοικων της Αραβισσού της Καππαδοκιας ιερά σκευή εξαπτέρυγα, τεμάχια ιερών λειψάνων και ορισμένες εικόνες από τις εκκλησίες της πατρίδας τους , διασωθήκαν και βρίσκονται σήμερα στον καινούριο Ι. Ν. της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στη (Νέα) Αραβησσό της επαρχίας Γιαννιτσών

Στα Γιαννιτσά εγκαταστάθηκαν 40 οικογένειες,

Στας Σέρρας εγκαταστάθηκαν 85 οικογένειες

Στην Έδεσσα υπάρχουν μαρτυρίες για εγκατάσταση 14 οικογενειών προσφύγων .

Και λιγότερες στο Ροδοχώρι Συκεών Θεσσαλονίκης και στην Ξάνθη..