ΑΡΘΡΑ ΗΛ. ΜΑΡΚΟΥ

51

17) Νεολαία και επαγγελματική αποκατάσταση

 

 

Σύμφωνα με τη  θεωρία των ανθρωπιστικών επιστημών η εργασία, ως ανθρώπινη ανάγκη και  δραστηριότητα, αποτελεί όρο και προϋπόθεση του πολιτισμού μας, αφού  απελευθερώνει τον άνθρωπο, τη σκέψη και το πνεύμα του, νοηματοδοτεί την ύπαρξή  του. Άλλη όμως η θεωρητική προσέγγιση των πραγμάτων και άλλη η κοινωνική  πραγματικότητα.

Στη σημερινή  καταναλωτική εποχή μας, ο άνθρωπος αντιμετωπίζει την εργασία ως αυτοσκοπό, με  συνέπεια να στρέφεται εναντίον του.

Η ανεργία  αποστραγγίζει την έννοια της εργασίας από το μεστό, δημιουργικό της περιεχόμενο.  Εργαζόμαστε από την ανάγκη επιβίωσης και μόνο. Καμιά απασχόληση πλέον δεν  αποτελεί εσωτερική ανάγκη αυτοεπιβεβαίωσης και αυτοπραγμάτωσης του εργαζομένου  ανθρώπου. Στο σημερινό ανταγωνιστικό κοινωνικό πεδίο, δεν υπάρχουν αληθινές  ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων(οπουδήποτε), παρά υποκρισία και  αντιπαλότητα. Στο πρωταρχικό στάδιο κατά τη διαδικασία αναζήτησης και εξεύρεσης  εργασίας και στα ύστερα στάδια για την επαγγελματική κατοχύρωση των κεκτημένων  και την επαγγελματική ανέλιξη.

Με την αλματώδη  εξέλιξη της τεχνολογίας και τις αναπόφευκτες συνέπειες της εξειδίκευσης, η  οργανική σχέση του ανθρώπου με το αντικείμενο, με τη διαδικασία και το προϊόν  εργασίας έχει διαρραγεί. Οι συνθήκες εργασίας μεταβλήθηκαν άρδην σε βάρος της  ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης, καθώς ο εργαζόμενος αποστερείται της φαντασίας  και της ατομικής πρωτοβουλίας, έρμαιο των αποφάσεων άλλων και της ανάγκης για  επιβίωση γενικότερα.

Τυποποιημένη και  μονότονα διαρκώς επαναλαμβανόμενη η διαδικασία παραγωγής μετέτρεψε το εργαζόμενο  άτομο σε άβουλο εκτελεστικό όργανο, ψυχικά εξουθενωμένο και πνιγμένο στην  ανιαρότητα της μονοτονίας.

Απασχόληση με  απολαβές που δεν καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου, εργασία που δεν  παρέχει, στοιχειωδώς, ελεύθερο χρόνο για τις βαθύτερες υπαρξιακές ανάγκες του.

Αν, λοιπόν,  επιθυμούμε πραγματικά να επανακτήσει το αγαθό της εργασίας ουσιαστικό  περιεχόμενο, ως ανθρώπινο δικαίωμα, ιερό και απαραβίαστο, πρέπει να αλλάξουμε  ρότα.

Ειδικότερα όσοι  έχουν στα χέρια τους τις τύχες των εργαζομένων, είτε ως εργοδότες, είτε ως  πολιτικά πρόσωπα επιφορτισμένα με την ευθύνη της οικονομικής ανάπτυξης της  πατρίδας μας, στον παράγοντα άνθρωπο πρέπει να δώσουν βαρύνουσα σημασία.

Στον 21^ο αιώνα, που διανύουμε, θα πρέπει να διαμορφώσουμε το κοινωνικό μας πλαίσιο κατά  τρόπο που το δικαίωμα στην εργασία να αποτελεί προσωπική ελεύθερη επιλογή του  ανθρώπου και όχι συμβιβασμός και υποχώρησή του.

Επιτέλους θα πρέπει  να γίνει πράξη, η  αξιοκρατική αξιοποίηση των σωματικών και πνευματικών  ικανοτήτων του ανθρώπου, ιδίως των νέων. Να υπολογίζονται οι δυνατότητες και οι  έμφυτες κλίσεις τους, τα ειδικά προσόντα τους, κατά τη διαδικασία επιλογής τους  για πρόσληψη. Είναι δείγμα πολιτισμού ένα δίκαιο και αξιοκρατικό σύστημα  πρόσληψης εργαζομένων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, είναι επιτακτική ανάγκη η  κατοχύρωσή του και η διασφάλισή του με άκαμπτο νομικό-θεσμικό πλαίσιο, χωρίς  παράθυρα και πόρτες που να επιτρέπουν την καταστρατήγησή του.

Πρέπει επιτέλους να  εξασφαλίσουμε τις συνθήκες εκείνες, ώστε ο νέος που κατεβαίνει στο στίβο της  ζωής να μπορεί να επιλέξει το επάγγελμά του με βάση κάποια σταθερά κριτήρια :

Να του παρέχεται η  δυνατότητα ελεύθερης επιλογής με βάση την κοινωνική αναγκαιότητα της  συγκεκριμένης απασχόλησης, Να μπορεί η όποια επιλογή του να ταυτίζεται με τις  δυνατότητές του και την αξία του και να του εξασφαλίζει προϋποθέσεις  ικανοποιητικής αμοιβής και κατοχύρωσης όλων των άλλων εργασιακών δικαιωμάτων.

Κοντολογίς, η  αυτονόμηση και ο απεγκλωβισμός της ανθρώπινης δράσης από το υπερσυγκεντρωτικό –  γραφειοκρατικό σύστημα εργασίας θα δώσει σημαντική ώθηση προς τα εμπρός στο  όχημα της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης του τόπου μας. Ανάπτυξη πάνω απ΄όλα  σημαίνει ατομική πρωτοβουλία, νέες θέσεις εργασίας, αγάπη και σεβασμός του  εργαζομένου προς την εργασία του, σεβασμός και αγάπη του εργοδότη προς τον  εργαζόμενο.

                                                                                       

   Αναίσθητα χρόνια

 

Σύννεφα  ρουτίνας και μελαγχολίας

σκεπάζουν τον ουρανό μας.

Ομίχλη απογοήτευσης και πλήξης

τυλίγει τις προσδοκίες μας.

Στα αναίσθητα χρόνια που ζούμε

η κοινωνία και η ζωή μας μια φυλακή

χωρίς δεσμοφύλακες κι αμπάρες

αλλά κανείς δεν δραπετεύει.

Που να πάει και ποιον να εμπιστευθεί  ;

Αλλοπαρμένα μυαλά κατευθύνουν

τις τύχες της ανθρωπότητας

και ορίζουν τη μοίρα του κόσμου

με την επιβολή των όπλων

και το θέλημα των ισχυρών της γης.

Πόλεμοι και βία χωρίς δικαιολογία

αλλά και δυστυχία δίχως αιτία.

Παντού ολόγυρά μας

κυνηγοί χρήματος και εξουσίας

αλλά και λαθροκυνηγοί υποσχέσεων.

Τα θηράματα όλο και λιγοστεύουν

αυτοί, όμως, πληθαίνουν…

Δυστυχώς, ακόμα υπάρχουν

άστεγοι και πεινασμένοι

εξαθλιωμένοι και άρρωστοι.

Εκατομμύρια ζωντανοί νεκροί…

Και μέσα σ΄όλα αυτά, κάποιοι

διανοούμενοι παζαρεύουν τα όνειρα

με φιλοσοφικές συζητήσεις

που δεν ακούγονται, που δεν εμπνέουν

και κάποιοι «επαναστατούν»

σκορπίζοντας φόβο και τρόμο

 στους πολλούς της γης, αδιάκριτα

επιτείνοντας και περιπλέκοντας

ακόμα πιο πολύ τη σύγχυση της  εποχής…

16) Μοναξιά και αποξένωση

 

Η ανθρωπότητα μέσα στο χρόνο, στην εξελικτική της  πορεία και διαδρομή, πέρασε από πολλούς σταθμούς και στάδια, μέχρι τη σημερινή  διαμόρφωση του πολιτισμικού επιπέδου. Ειδικά σε ό,τι αφορά την επικοινωνία, από  τις άναρθρες κραυγές και τις πρωτόγονες μεθόδους, περάσαμε σταδιακά στη λαλιά,  στο λόγο, στη γλώσσα, το τελειότερο σύστημα επικοινωνίας. Και είναι αυτή η  ικανότητα του λόγου, η κοινή συνισταμένη για όλους τους ανθρώπους του πλανήτη,  άσχετα αν πραγματώνεται με διαφορετικές γλώσσες.

Στη νεότερη δε ιστορία της ανθρωπότητας και καθώς  οι επικοινωνιακές ανάγκες διαρκώς αυξάνονταν, επινοήθηκαν ανάλογοι δίαυλοι και  τεχνητοί κώδικες επικοινωνίας, αλλά και διάφορα μέσα (έντυπα-τηλεπικοινωνίες-ηχητική  αναπαραγωγή), τα οποία συνεχώς τελειοποιούνται προσαρμοζόμενα στα εκάστοτε  επιτεύγματα της επιστήμης, με κατάληξη τη σημερινή πλήρη επικράτηση της μαζικής  επικοινωνίας.

Κι όμως σήμερα, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, διαχέεται  ένας αόριστος φόβος και μια απαισιόδοξη προοπτική για το μέλλον της επικοινωνίας  των ανθρώπων και των ανθρωπίνων σχέσεων γενικότερα. Το μέλλον διαγράφεται  δυσοίωνο για πολλούς, αφού ο διάλογος – η μεγαλύτερη του ανθρώπου κατάκτηση – η  ουσιαστικότερη μορφή επικοινωνίας ανθρώπων και λαών, διαρκώς φθίνει. Στη  σύγχρονη εποχή της ταχύτητας και της υπερπληροφόρησης, όσο επιτακτική προβάλλει  η ανάγκη για συζήτηση και συνεννόηση σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και σε όλα τα  επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας, άλλο τόσο γίνεται αντιληπτό δια «γυμνού  πλέον οφθαλμού» πως οι άνθρωποι όλο και περισσότερο αποστασιοποιούνται και  εγκλωβίζονται στο ατομικό τους καβούκι. Μοναξιά και αποξένωση. Οι δυσκολίες για  διάλογο (πραγματικές ή πλασματικές) διαρκώς διευρύνονται, οι αγαθές προθέσεις  και προσπάθειες για ουσιαστική συζήτηση, για ζύμωση και ανταλλαγή απόψεων,  αντιλήψεων και θέσεων διαρκώς ελαχιστοποιούνται, γι’ αυτό και η σύγκλιση μοιάζει  ανέφικτη και ο υποτιθέμενος διάλογος καταλήγει ανιαρή λογοκοπία. Δυστυχώς τα  σωστά πρότυπα διαλόγου απουσιάζουν, οι κανόνες δεν τηρούνται, και όσοι  διατείνονται πως διαλέγονται δήθεν στα σοβαρά, εννοούν το διάλογο ως μια τυπική  πληροφοριακή συζήτηση, χωρίς βάθος και ουσία, χωρίς στόχο και αποτέλεσμα. Μιλάμε  για να μιλάμε και πολλές φορές μιλάμε χωρίς να μιλάμε, αφού δεν ξέρουμε τι λέμε  και τι θέλουμε. Η εποικοδόμηση ενός διαλόγου πρέπει να στηρίζεται στη  χρησιμότητα της κατάληξης και της προσφοράς του στα άτομα και στην κοινωνία.

Το πλησίασμα των ανθρώπων και των λαών προαπαιτεί  ουσιαστική επικοινωνία, αυτή που αποκαλύπτει ιδέες και συναισθήματα, που  κυριαρχείται από τη συνειδητοποίηση καθηκόντων και δικαιωμάτων, από τη  συνειδητοποίηση ότι το ατομικό μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα από το συλλογικό. Ο  σημερινός πολιτισμός μας καθορίζει το διάλογο και τη συνεννόηση ως προϋπόθεση  της ατομικής πληρότητας και ευτυχίας, αλλά και της κοινωνικής ευημερίας και  προκοπής. Κι αν χρειάζεται σοφία και ελευθερία για να καλλιεργηθεί, πρέπει  απαραίτητα να συνοδεύεται και από θάρρος και από ανθρωπιά για να τελεσφορήσει.

Η δύναμη του λόγου είναι πραγματική μόνον εφόσον  συμπλέει με την ποιότητα του διαλόγου, η οποία κοντολογίς εξασφαλίζεται από την  αντικειμενικότητα, τη διαλλακτικότητα, την αυτογνωσία, τη δύναμη των  επιχειρημάτων, αλλά προπαντός με την αγαθή πρόθεση. Και τελικά η πραγματική  θέληση για ουσιαστικό διάλογο και επικοινωνία, αυτής, που γίνεται και σκοπεύει  στην επίλυση προβλημάτων για την επίτευξη της κοινωνικής ισορροπίας και  ευημερίας, δεν συνδέεται μόνο με την αναλυτική εξέταση όλων των επιμέρους  παραμέτρων του αντικειμένου της συζήτησης, αλλά και με την υλοποίηση των  αποφάσεών του.

Όταν, μέσα από τις οθόνες μας καθημερινά  παρελαύνουν, δημόσιοι δήθεν διάλογοι, που δεν στοχεύουν στην αλήθεια, αλλά στη  δημαγωγία και την παραπλάνηση, στις ύβρεις και τους επικοινωνιακούς  θεατρινισμούς, ο μέσος πολίτης θεατής, από πού να αντλήσει κουράγιο και ελπίδα  για την αναστροφή του κλίματος της φοβίας αναφορικά με το δυσοίωνο μέλλον που  προαναφέραμε; Κανείς πλέον σήμερα δεν αμφιβάλλει ότι η επίταση των φαινομένων  κοινωνικής παθογένειας, η αποξένωση και η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, δεν  είναι παρά τα αποτελέσματα της αδυναμίας των ανθρώπων να επικοινωνήσουν και να  συνδιαλεγούν πραγματικά και από καρδιάς.

 

Σύγχρονες αντιθέσεις

 

Φυλακισμένοι άνθρωποι σε ελεύθερες κοινωνίες

Υλική ευμάρεια, αλλά ηθικοπνευματική πενία

Πληθώρα τα πάθη στις άδειες καρδιές μας

Με το σταγονόμετρο η αγάπη για τους ανήμπορους

Από όμορφα μάτια προβάλλουν ανάλγητα βλέμματα

Απέραντη η μοναξιά και η έλλειψη τρυφεράδας

Γλυκές αναπολήσεις χαμένες στο άνοστο παρόν

Αποθυμιές που παίζουν κρυφτούλι με τις χίμαιρες

Αχτίδες προοπτικής να σβήνουν πριν αναπτυχθούν

που αρχίζουν ξημέρωμα και στο δείλι τελειώνουν…

Όσοι τυχόν αναθαρρεύουν και πετούν, πέφτουν  απότομα

Αποίκιλτες αλήθειες της σύγχρονης ταραγμένης  εποχής

που δίνουν τις αφορμές και τις αιτίες για  προβληματισμό.

Όλοι εμείς που ανησυχούμε για τον περιβάλλοντα  κόσμο

ας δείξουμε το ίδιο ενδιαφέρον και για τον μέσα  μας…

15) Εργασία και αξιοπρέπεια

 

Ένα όχι και τόσο σύγχρονο φαινόμενο κοινωνικής  παθολογίας, ανάμεσα στα πολλά, ονοματιζόμενο με ξένο όρο, όπως και πολλά άλλα,  είναι αυτό του mobbing (to mob στα αγγλικά σημαίνει στριμώχνω με κακό σκοπό, ενοχλώ, προσβάλλω). Με τον όρο,  λοιπόν, αυτό αποδίδεται η χρήση ψυχολογικής βίας στον εργασιακό χώρο, η εχθρική  και ανέντιμη στάση και συμπεριφορά, απέναντι σε ένα ή και περισσότερα άτομα.  Είναι ένα φαινόμενο, που δεν περιορίζεται μόνο στη γνωστή και ευρέως τελευταία  διαδεδομένη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, αλλά εκτείνεται ευρύτερα.  Συντελεί όχι μόνο στην παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων, αλλά και στην ψυχική  εξόντωση του θύματος εργαζόμενου, μέχρι πλήρους απομάκρυνσής του από το πόστο  που κατέχει στην εργασία του ή και από την εργασία του την ίδια. Όσο δε τα  κοινωνικά αντισώματα αδρανοποιούνται και λιγοστεύουν, οι δε αξίες της ζωής  ανατρέπονται, τέτοια φαινόμενα θα εξαπλώνονται επιδημικά. Η μακιαβελική ρήση «ο  σκοπός αγιάζει τα μέσα» σε πλήρη και απόλυτη εφαρμογή!

Οι ανήθικες ενέργειες κατά του θύματος ή των  θυμάτων δεν έχουν φραγμούς και όρια, αρκεί να πληγεί ο στόχος, η υπόληψη και η  αξιοπρέπειά τους, να επιτευχθεί η ψυχική τους αποδιοργάνωση και αποδυνάμωση.  Αυτό δε το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την ιεραρχική εξάρτηση στο χώρο της  εργασίας, δηλαδή μόνο τις σχέσεις προϊσταμένου – υφισταμένων, αλλά το γενικότερο  πλαίσιο των επιμέρους σχέσεων ανάμεσα σε εργαζομένους με την ανοχή φυσικά και  την πλήρη κάλυψη πάντα της ιεραρχίας. Ευδοκιμεί σε κοινωνίες και εποχές με υψηλά  ποσοστά ανεργίας και οικονομικής κρίσεως, οπότε η εργοδοσία έχει το πάνω χέρι  και επιβάλλει τους δικούς της όρους στους εργαζόμενους, εκμεταλλευόμενη το  στένωμα των επιλογών τους και πολλές φορές την δυσχέρεια για εξασφάλιση όχι των  απαραιτήτων προς το αξιοπρεπώς ζην, αλλά  των  αναγκαίων για το στοιχειωδώς ζην.  Όταν ο εργαζόμενος δεν αντιμετωπίζεται ως άνθρωπος, ως άτομο και προσωπικότητα,  αλλά ως εργαλείο και αντικείμενο με ημερομηνία λήξης, που μπορεί η εργοδοσία να  το αντικαταστήσει ή να το καταργήσει ανά πάσα στιγμή, με οποιοδήποτε πρόσχημα,  αυτό είναι το  mobbing στην πράξη. Και επειδή σε μια  τέτοια κατάσταση τα θύματα στην πλειονότητά τους είναι νέοι, αφού η ανεργία  πρώτα αυτούς πλήττει, σ’ αυτούς εναπόκειται και η αντιμετώπιση του φαινομένου,  που δηλητηριάζει τον κοινωνικό ιστό. Αυτοί, ως αποδέκτες των συνεπειών του,  πρέπει να αντισταθούν, να παλέψουν, να επιδείξουν μηδενική ανοχή στη λαίλαπα της  επιχειρούμενης μείωσης της προσωπικότητάς τους, να διεκδικήσουν και να  απαιτήσουν το σεβασμό και την προστασία των ατομικών τους δικαιωμάτων και προ  παντός να μην επιτρέψουν τη βεβήλωση του ιερού δικαιώματος στην εργασία.

Οι υποστηρικτές και οι υποθάλποντες του mobbing, oι νοσταλγοί του  Μακιαβέλι, στους τρόπους και τις συμπεριφορές εφευρίσκουν καθημερινά διάφορες  αιτίες και αφορμές, διαφόρους τρόπους ασκήσεως ψυχολογικής βίας και καταπίεσης  για την επίτευξη των επιδιωκόμενων άνομων στόχων τους. Όσοι, λοιπόν, βιώνουν  στον εργασιακό τους χώρο τέτοιες καταστάσεις, δεν πρέπει να υποκύψουν και να  υποταχθούν, όποιο και αν είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν. Να  συνεργαστούν μεταξύ τους, να αλληλοϋποστηριχθούν, να αναζητήσουν συμμάχους και  έξω από το χώρο τους, αλλά να θωρακίσουν τις εσωτερικές τους αντοχές.

Η δύναμη της θέλησης, όταν πηγάζει από την ψυχή  και το δίκιο του αιτήματος, δε κάμπτεται εύκολα και σχεδόν πάντα ανοίγει  δρόμους. Όμως δεν πρέπει να παραμερίζεται κι ένας άλλος βασικός παράγοντας στην  αποτροπή ευδοκίμησης τέτοιων φαινομένων. Η ανάδειξη της προσωπικότητας έχει να  κάνει με τη στάση και τη συμπεριφορά του ατόμου σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής,  σε όλες τις δραστηριότητες και δράσεις του. Όσοι χτίζουν την κοινωνική τους  καταξίωση μόνον μέσα στον περιορισμένο εργασιακό τους χώρο είναι πάντα πιο  ευάλωτοι στο να υποστούν τις δυσάρεστες συνέπειες του mobbing.  Αντίθετα, όσοι έξω απ’ το περιορισμένο και αποκλειστικό εργασιακό πεδίο  ξεδιπλώνουν και άλλες δραστηριότητες, αναπτύσσουν το προφίλ της προσωπικότητάς  τους ευρύτερο και ισχυρό, οπότε όχι μόνο δυσκολεύουν τους θύτες, αλλά διατηρούν  και αποτελεσματικό «οπλοστάσιο» στον αγώνα πάταξης του φαινομένου, στην  επανάσταση κατά της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης και της ψυχολογικής βίας.

Τα εφήμερα και τα παντοτινά

 

Ως πότε η αγάπη θα ζητιανεύει την ανθρωπιά

στις άσπλαχνες και αφιλόξενες γειτονιές του κόσμου

στα φανάρια της απονιάς και στις παγωμένες καρδιές;

Τόσος πλούτος από υλικά αγαθά, τόσος κορεσμός

κι όμως η φαντασία να πεινάει για ονειροπόλημα

αναζητώντας τη λύτρωση στα πολλά και ασήμαντα!

Δεν ακούμε πια το ψιθύρισμα της θάλασσας στα  κύματα

ούτε το ερωτικό τραγούδι των ερωδιών στην  ακρολιμνιά.

Τα μάτια μας δεν βλέπουν το χαμόγελο της σελήνης

στις φεγγαρόφωτες νυχτιές, χειμώνα – καλοκαίρι…

Δεν σπιθοβολούν ευχαρίστηση στη θέα της άνοιξης

και δεν εμπνέονται από τα φθινοπωρινά χρώματα…

Ως πότε τα εφήμερα θα καθοδηγούν τα βήματά μας

και θα υψώνουν απροσπέλαστα τείχη στην ελπίδα;

Κάποτε πρέπει να βυθιστούμε στο βάθος των εννοιών

να ανακαλύψουμε την αλήθεια τους και την ουσία  τους

να ατενίζουμε τον Ουρανό και να φτερουγίζει η ψυχή  μας

μαζί με το βλέμμα μας προς τα ανώτερα και τα  παντοτινά.

14) H ανάγκη  για διασκέδαση

 

Η χαλάρωση, η διασκέδαση και η ψυχαγωγία, ειδικά  στη σημερινή εποχή με τους έντονους ρυθμούς ζωής, είναι όσο ποτέ άλλοτε  απαραίτητη, αναγκαία και επιβεβλημένη. Μόνον έτσι, μπορεί να υψωθεί φράγμα  αντίστασης στη διαρκώς εντεινόμενη ρομποτοποίηση του ανθρώπου και να μείνουν  έστω μικρές χαραμάδες χαράς και ξεκούρασης στην ανιαρή και δύσκολη  καθημερινότητά του.

Όλοι, μα όλοι, οι μελετητές και ειδικοί  επιστήμονες περιγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα τη σύγχρονη κοινωνική  πραγματικότητα, με το συνεχώς διογκούμενο αίσθημα της μοναξιάς, τον ασφυκτικό  κλοιό της ανίας, της συμβατικότητας και της ξενικότητας απέναντι σ’ ένα εχθρικό  περιβάλλον, όπως είναι αυτό της ανυπαρξίας ελεύθερου χρόνου και προσωπικής ζωής.  Κι όμως όσο επιτακτική είναι η ανάγκη για διασκέδαση, τόσο στενεύουν τα  περιθώρια επιλογής των τρόπων με τους οποίους μπορεί να πραγματωθεί, αφού η  μαζική παραγωγή προϊόντων υποκουλτούρας δεν παρέχει την ευχέρεια ποιοτικών  επιλογών. Χαμηλής ποιότητας ακούσματα και θεάματα, τραγούδια με μουσική και  στίχους που υποτιμούν τη νοημοσύνη μας και προσβάλλουν την έννοια της μουσικής,  φαντασμαγορικά και πανάκριβα σόου, που εμπορεύονται τη γύμνια ψυχής και σώματος,  ορθάδικα και χοροπηδάδικα παντού, έχουν μετατρέψει την ψυχαγωγία σε ψυχοκτονία.

Πώς να μη λιγοστεύουν όλο και περισσότερο οι  υποψιασμένοι και προβληματισμένοι νέοι; Πώς να μην αδυνατίζουν διαρκώς τα  κριτήρια προσδιορισμού των πραγματικών αναγκών και επιθυμιών των ανθρώπων της  σύγχρονης κοινωνίας, όταν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεν βοηθάει τους σκεπτόμενους  πολίτες; Δεν είναι καθόλου υπερβολή αυτό που λέγεται για τον σημερινό άνθρωπο,  ότι δηλαδή κατάντησε έρμαιο και υποχείριο της προπαγάνδας της διαφήμισης και των  ΜΜΕ, θύμα της επικρατούσας υλιστικής τάσης, της αλόγιστης κατανάλωσης και του  ωχαδερφισμού, που μοιραία οδηγεί στην αποπνευματικοποίηση της κοινωνίας.

Για να υπάρξει, λοιπόν, μεταστροφή, πρέπει το  συντομότερο όλοι μας να αλλάξουμε προσανατολισμό και να θυμηθούμε πως είμαστε  άνθρωποι, έχουμε δηλαδή στομάχι, αλλά και νου και ψυχή. Έχουμε ίσως μεγαλύτερες  ανάγκες για τον εσωτερικό μας κόσμο, παρά για τον υλικό. Όσο θα συνεχίζουμε να  αδιαφορούμε για την ηθικοπνευματική μας διάσταση τόσο περισσότερο θα  βολοδέρνουμε στα άγχη της καθημερινότητας και θα αλλοτριώνουμε την ιδιοσυστασία  μας, για να καταλήξουμε στο αποστέγνωμα της ψυχής μας απ’ τον κάματο της  ρουτίνας. Πρέπει να αντισταθούμε, να απαιτήσουμε ποιότητα ψυχαγωγίας, που να  ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ψυχής, για να αναγκαστούν κι αυτοί που  προσφέρουν τα σημερινά υποκατάστατα στο χώρο της διασκέδασης, να τα  αντικαταστήσουν με τα πραγματικά, τα ουσιώδη, τα γνήσια προϊόντα πολιτισμού.

Η γνήσια ψυχαγωγία δεν στοχεύει μόνο στην εκτόνωση  και τη φυγή από την καθημερινότητα, για να υπνωτίζονται συνειδήσεις, αλλά  πρωτίστως έχει σκοπό να εξευγενίζει τον άνθρωπο, να λεπταίνει τα συναισθήματά  του, να τον βοηθά στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του, με μια κουβέντα να τον  βοηθάει να γίνεται περισσότερο άνθρωπος.

Μ’ έναν τέτοιο προσανατολισμό η σημερινή άχαρη  κοινωνική πραγματικότητα θα ανακτήσει το χαμένο της προφίλ, η καθημερινότητα θα  γίνει πιο υποφερτή, η ανάγκη για διασκέδαση θα ικανοποιείται πραγματικά και  ουσιαστικά, ενώ ο πολιτισμός μας θα αποκτήσει το νόημα και το περιεχόμενο που  του ταιριάζει, με τον άνθρωπο δηλαδή «υποκείμενο» αυτού και όχι «αντικείμενο».

Στο δρόμο της θεογνωσίας

 

 Δεν  είναι το συναίσθημα της ακαρδίας

στα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης μας.

Γέννημα είναι του υλιστικού πνεύματος

της μέριμνας και του τυρβασμού περί πολλών

αυτών που συσκοτίζουν το δρόμο της θεογνωσίας.

Στη ράθυμη και υλόφρονα σύγχρονη εποχή μας

σπάνια  πλέον γίνεται λόγος περί ασκήσεως

περί νηστείας, εγκράτειας, υπακοής και προσευχής.

Καγχάζεται η αλήθεια της θεοειδούς καταγωγής μας

Τα χριστιανικά μηνύματα δεν εισακούονται πια

Αμφισβητείται η μοναδική αποκλειστικότητά τους

αυτή που δεν δέχεται συμβιβασμό, επιμειξία ή  εξέλιξη.

Όσο, λοιπόν, παραμένουμε σ’ αυτή τη θολή κατάσταση

μόνον κραυγές αποκαρδίωσης και απελπισίας θα  βγάζουμε…

13) H αξία  του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή

 

Η ελευθερία της προσωπικότητας του ατόμου είναι  κατοχυρωμένη διεθνώς σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο(πλην των απολυταρχικών  καθεστώτων), αλλά ο σεβασμός και η προστασία της, στο βαθμό που επιτυγχάνεται  και τηρείται, αποτελεί τεκμήριο δημοκρατικότητας του πολιτικού συστήματος και  εκφράζει το επίπεδο πολιτισμού της κάθε κοινωνίας. Κανένας ανθρώπινος  μηχανισμός, καμιά μορφή εξουσίας, ούτε ανθρώπινη συμπεριφορά ή ενέργεια, δεν  έχει το δικαίωμα να θίξει την προσωπικότητα οιουδήποτε ατόμου και να άρει την  ελευθερία του. Το αποκαλούμενο απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής εμπεριέχει στο  περιεχόμενο του όρου, την ανθρώπινη συμπεριφορά προς τον συνάνθρωπο και φτάνει  καταλήγοντας στην εσωτερικότητα του ατόμου, στη στάση απέναντι στον εαυτό του  και την κοινωνά, έχει δηλαδή να κάνει με το ασφετέριστο του πλούτου του (υλικού  και πνευματικού). Στο νομικό μας σύστημα, πέρα από το θεσμοποιημένο και διαρκώς  τελειοποιούμενο «πακέτο» διατάξεων για τα προσωπικά δικαιώματα, τα οποία αφορούν  όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, θεσμοθετήθηκε ξεχωριστό βασικό  δικαίωμα, αυτό, της ελεύθερης προσωπικότητας του ατόμου.

Σήμερα, δυστυχώς, το αδιαπραγμάτευτο και ιερό αυτό  δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής, παραβιάζεται ποικιλοτρόπως και τείνει να γίνει  αποδεκτό από την κοινωνική πλειοψηφία, αφού δεν εκδηλώνεται καμιά σοβαρή  αντίδραση για αναστροφή αυτού του κλίματος. Μάλιστα φτάσαμε στο άλλο άκρο,  δηλαδή όχι μόνο ανέχονται τα άτομα την κατάλυση της ιδιωτικής τους ζωής, αλλά  εθισμένα σ’ αυτό, επιδιώκουν τα ίδια την άγρια δήωση και απαλλοτρίωση του  προσωπικού τους χώρου, προκειμένου να απολαύσουν και να χαρούν τη στιγμιαία έστω  δημοσιότητα ή να εμφανισθούν έστω και για λίγο στο επίκεντρο της επικαιρότητας.  Αυτό είναι το σύγχρονο επίτευγμα – κατάντημα της σύγχρονης πραγματικότητας! Και  καλά, οι λίγοι ενεργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο, εμείς οι άλλοι, οι πολλοί, η  μεγάλη σιωπηλή και αδιάφορη κοινωνική πλειοψηφία, έχουμε όλοι εθιστεί στο να  ανεχόμαστε και να καταβροχθίζουμε με τα αδηφάγα μάτια μας θεάματα και  δημοσιεύματα ωμής παραβίασης της προσωπικής-ιδιωτικής ζωής συνανθρώπων μας;  Δυστυχώς, ακόμα και στις λεγόμενες σοβαρές εκπομπές της τηλεόρασης και στις  σοβαρές εφημερίδες και τα περιοδικά, με πολιτικό θέμα και περιεχόμενο υπάρχει  τέτοια σύγχυση, που το ιδιωτικό καλύπτει το δημόσιο. Τα πάντα θυσιάζονται στο  βωμό της τηλεθέασης και της κυκλοφοριακής αύξησης των εντύπων, με μια κουβέντα  για το χρήμα. Εκπομπές με «ψυχαγωγικό» περιεχόμενο εκθέτουν καθημερινά σε  δημόσια θέα την προσωπική ζωή απλών ανθρώπων της βιοπάλης, τα διάφορα «ριάλιτι  σόου» με το πρόσχημα χρηματικών βραβείων αλώνουν τις προσωπικότητες ανθρώπων της  καθημερινότητας, και άλλων που ελπίζουν στη ματαιοδοξία της αναγνωρισιμότητας,  ενώ ιδιωτικοί ερευνητές (πρώην ντεντέκτιβς) εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στις  απόκρυφες γωνιές της ιδιωτικής μας ζωής, επικαλούμενοι τα επαγγελματικά δήθεν  δικαιώματά τους! Δημοσιογράφοι του γραπτού λόγου με την επίκληση του ρεπορτάζ  (άλλη επινόηση αυτή πάλι) και της αποκλειστικότητας εθίζουν τις μάζες των  πολιτών στην αναζήτηση των κρυφών – προσωπικών στιγμών των δημοσίων προσώπων, με  αποτέλεσμα το ενδιαφέρον τους να μετατοπίζεται από τη δημόσια δράση τους στις  ροζ και όχι μόνον αποχρώσεις της ιδιωτικής τους ζωής ή των μελών της οικογενείας  τους!

Υπέρυθρες και άλλες ακτίνες διαπερνούν ακόμα και  τους τοίχους και τις στέγες των σπιτιών μας, ενώ υπερσύγχρονα ηχοληπτικά  μηχανήματα καταγράφουν τις συνομιλίες από απόσταση μέσω δορυφόρων, πέρα από τις  τηλεφωνικές συνακροάσεις, τις υποκλοπές και τις άλλες παρακολουθήσεις. Άλλοι  εκπρόσωποι των ΜΜΕ, αυτοχαρακτηριζόμενοι ως μαχητικοί και ασυμβίβαστοι με το  μικρόφωνο και την κάμερα στο χέρι συμπληρώνουν το ρέκβιεμ της ιδιωτικότητας του  ατόμου κάτω από την πίεση ιδιοτελών συμφερόντων. Και το ερώτημα που προβάλλει  έντονα:

Πότε και πως μπορεί να περιοριστεί αν όχι να  ανακοπεί η κατάφωρη αυτή και βάναυση παραβίαση της προσωπικής ζωής των ανθρώπων:  Με κατασταλτικά μέτρα είναι σίγουρο πως δεν μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα  μακροπρόθεσμα αλλά και άμεσα είναι αμφισβητούμενη η όποια λύση, αφού θα είναι  περιβεβλημένη τον μανδύα της επιβολής. Μοναδικό, λοιπόν, ανάχωμα σε τούτον τον  κατήφορο, μπορεί να υψωθεί μόνον με την ηθική και πνευματική αγωγή, την πολιτική  και κοινωνική παιδεία, τη μεταμόρφωση του σημερινού ανθρώπου καταναλωτή σε  ενεργό και συνειδητοποιημένο πολίτη.

Η άρρητη ευφροσύνη

 

Ώρες – ώρες, σε  στιγμές βαθιάς περισυλλογής

ανοιγόκλεινε  απότομα τα στοχαστικά του μάτια

και εμφανίζονταν  πολύχρωμες εικόνες στον νου

σαν κα τις ιδέες  που τον ταλάνιζαν ακατάπαυστα.

Από αγωνία και  φόβο δεν τις διατηρούσε για πολύ

μην τυχόν τον  μαγέψουν και τον αποσυντονίσουν.

Μετά αναζητούσε το  μολύβι και το άγραφο χαρτί.

Με λέξεις και  νοήματα αποτύπωνε την αισιοδοξία.

Αφήνοντας το  μολύβι έπιανε το μακρύ κομποσκοίνι.

Σταγόνα – σταγόνα  ενστάλαζε στα μύχια της ψυχής

το βαθύ, το  ουσιαστικό, το γεμάτο νόημα της ζωής

τον αληθινό  προορισμό του ανθρώπου στον κόσμο

τη ματαιότητα των  φθαρτών των υλικών πραγμάτων.

Γράμματα δεν ήξερε  πολλά, δεν πρόλαβε να μάθει.

Εγκατέλειψε πολύ  νωρίς τη βοή της κοινωνίας μας.

Σαράντα ολόκληρα  χρόνια μοναχός στο Άγιο Όρος

Μαλλιά και γένια  ολόλευκα,  μαύρα ράσα φθαρμένα.

Βιώνει τα  υπερκόσμια και διαρκώς προσεύχεται…

Φιλοσοφεί και  διδάσκει την άρρητη ευφροσύνη.

12) Ο «μεσαίωνας» της καθημερινότητας  του σύγχρονου ανθρώπου

 

 

Από τα συμπεράσματα των ειδικών κοινωνικών  επιστημόνων προκύπτει ότι στη σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία που ζούμε οι  στιγμές εύθυμης διάθεσης και χαλάρωσης μέσω του γέλιου, είναι μεν το αντίδοτο  στο καθημερινό άγχος, αλλά προσδιορίζει ταυτόχρονα και το επίπεδο ευαισθησίας,  πνευματικότητας και αισθητικής καλλιέργειας της εποχής μας. Τα προβλήματα  (υπαρκτά ή ανύπαρκτα, πραγματικά ή πλασματικά), όταν εισπράττονται και  εσωτερικεύονται αρνητικά, τροχοπεδούν κάθε πρόθεση και ευφρόσυνη διάθεση του  ανθρώπου με την ίδια πάντα κατάληξη. Κατάθλιψη, μελαγχολία, μοναξιά και άγχος,  αντικοινωνική πολλές φορές συμπεριφορά και στη χειρότερη περίπτωση εξάρτηση από  ψυχοφάρμακα σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της φυσικής ισορροπίας και αναστολής  εμμονών και τάσεων αυτοκαταστροφής. Και τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν. Πως  είναι δυνατόν να έχεις όλα όσα σου χρειάζονται και να αισθάνεσαι μέσα σου ένα  απέραντο κενό; Να σου δημιουργούν τεχνητές ανάγκες και απαιτήσεις που αγγίζουν  τα όρια του ανέφικτου και να μην αντιστέκεσαι ή να μην το καταλαβαίνεις; Να  περιτριγυρίζεσαι από πλήθος συνανθρώπων σου και να νιώθεις μοναχός και  αποξενωμένος; Αλλά κι όταν πραγματικά δεν έχεις τα απαραίτητα, χωρίς ψυχική  ισορροπία και ευεξία είναι ποτέ δυνατόν να σταθείς όρθιος και να παλέψεις για να  διεκδικήσεις και να τα αποκτήσεις; Με την κατήφεια στο πρόσωπο και την  ανασφάλεια στην ψυχή, με καθημερινή συναισθηματική φόρτιση, το μόνο βέβαιο είναι  πως θα αποδυναμώνεται κάθε ευγενής προσπάθεια για διέξοδο. Αντίθετα, όταν  υπάρχει εσωτερική πληρότητα, με το χαμόγελο στα χείλη και στην ψυχή, διάθεση για  ανάλαφρη αντιμετώπιση των όποιων αρνητικών καταστάσεων της ζωής, ενδυναμώνονται  οι προσπάθειες, από εσωτερική δύναμη, κουράγιο, αντοχή και υπομονή και τελικά  ξεπερνιούνται όλες οι δυσκολίες και οι αντιξοότητες.

Όλοι μας σήμερα καταγινόμαστε με τα μεγάλα και τα  κρίσιμα, με τα επίκαιρα και τα χρήσιμα, ασχολούμαστε με τα οικουμενικά δήθεν  προβλήματα, με τους οικονομικούς δείκτες και την τεχνολογική εξέλιξη, αλλά  αδιαφορούμε και αγνοούμε τα απλά καθημερινά ζητήματα, αυτά που έχουν να κάνουν  με τον άνθρωπο και όχι με τους αριθμούς, αυτά που δομούν τη ζωή μας και που  τελικά καθορίζουν την ποιότητά της. Αναμφίβολα έχουμε επηρεαστεί βαθιά από την  επικυριαρχία του ορθολογισμού της εποχής, της διαστρεβλωμένης αντίληψης περί  παγκοσμιοποίησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται και της αποκαλούμενης νέας τάξης  πραγμάτων. Αυτό, δεν είναι εξορισμού  ή κατ’ ανάγκη κακό, αλλά αποκτά  επικινδυνότητα όταν γίνεται η αιτία και η αφορμή για την πλήρη υποβάθμιση της  ανθρώπινης αξίας και τον παραγκωνισμό των εσωτερικών αναγκών του ανθρώπου. Κι  όσο πληθαίνουν οι κυνικές ομολογίες ότι η εποχή μας είναι για τους τραπεζίτες  και όχι για τους ποιητές, όσο οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής αφυδατώνουν διαρκώς  τα εσώψυχά μας και περιορίζουν τα όρια της σκέψης και της φαντασίας,  καθοδηγώντας μας σ’ ένα αδυσώπητο κυνήγι του χρόνου, πως μπορούμε να μην  ανησυχούμε σοβαρά για τον μέλλον; Κι όταν, όλο και λιγότεροι αντιστέκονται στην  αγωνία της δήθεν καθημερινής επιβίωσης, αναζητώντας στιγμές χαλάρωσης,  διασκέδασης και ευχαρίστησης, ετεροπροσδιοριζόμενοι (από την πλειονότητα) ως  απροσάρμοστοι της εποχής, που θα οδηγηθεί η ανθρωπότητα; Όλοι επαίρονται για τον  αέρα ελευθερίας που πνέει απ’ άκρο σε άκρο στη σημερινή κοινωνία και κανένα μας  δεν αντιλαμβάνεται ή δεν βλέπει τα αόρατα κάγκελα του κλουβιού μέσα στο οποίο  αυτοεγκλωβίστηκε.

Τις συνθήκες του Μεσαίωνα, όλοι μας τις  επικαλούμαστε για να στιγματίσουμε και να κατακρίνουμε πράξεις του σήμερα που  παραπέμπουν σε παρωχημένες αντιλήψεις και στάσεις ζωής, σε αναχρονιστικές  μεθόδους δράσης και πεποιθήσεις, αλλά για το γέλιο, το οποίο σε κείνη τη  σκοτεινή εποχή είχε ενοχοποιηθεί λόγω της αντίφασής του δήθεν με τα τότε  θρησκευτικά πιστεύω, κανένας δεν κάνει λόγο. Κι όμως, δυστυχώς, ο σύγχρονος  άνθρωπος, με την αγέλαστη ψυχή, ζει στην εποχή του μεσαίωνα. Μόνιμα  συνοφρυωμένος, σοβαρός μέχρι βλοσυρότητας, δεν χαμογελάει, δεν χαλαρώνει, δεν  αναζητάει ελεύθερο χρόνο για να αναπτύξει ουσιαστικά ενδιαφέροντα, δεν έχει  προσωπική ζωή και το σοβαρότερο δεν αποδέχεται την ανάγκη για τον ποιοτικό  μετασχηματισμό της σημερινής καθημερινότητάς του. Οι κοινωνικοί, λοιπόν,  επιστήμονες και όλοι όσοι ενδιαφέρονται και ανησυχούν για τον σύγχρονο άνθρωπο,  σ’ αυτό το τελευταίο πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους, πριν είναι πολύ  αργά.                     

 

Φυγή προς την ουτοπία

 

 Καινούργια  χρονιά και οι πολιτισμένοι άνθρωποι

 εξακολουθούν να πιστεύουν στη δύναμη του νου.

 Η ανθρωπότητα, όμως, σκιάζεται από τα ίδια  πάθη.

 Μέσα στην κοινωνική αταξία, αλλά και στη σύγχυση

 η ειρήνη διαπλέκεται με τη βία, τον πόλεμο και το  αίμα

 η χαρά της ζωής με τις θρηνωδίες και το θάνατο…

Η ελπίδα διαρκώς τρεμοσβήνει και μονίμως  ξεθωριάζει.

Ο ανθρώπινος φόβος σε πολλά σημεία του πλανήτη

ανεβαίνει προς τον Ουρανό μέσα από αποκαΐδια  τρόμου.

Θάρρος χρειαζόμαστε όλοι μας, αυτό είναι το  σίγουρο

Τόλμη ουσιαστική, για να πετάξουμε προς την  ουτοπία…

Να μη βασίσουμε στην τύχη την ενεργό θέλησή μας

Δεν είναι θάρρος να αφήνεσαι έρμαιο και λάφυρο

στα χέρια της δύναμης του νου που κατασκευάζει  βόμβες

στην αγκάλη της δύναμης του χρήματος που διαλύει  το λογικό.

Γενναιότητα είναι μόνο η αυταπάρνηση και η  αυτοθυσία

η φυγή προς την αυτεπίγνωση και την αυτοσυνειδησία

μέχρι να συναντήσουμε την αληθινή αγάπη και την  ανθρωπιά.

Νους χωρίς ψυχή οδηγεί αναπόφευκτα σε όσα  βιώνουμε…

11) Παιδίον εγεννήθη ημίν, υιός και  εδόθη ημίν

 

 

Καθώς διανύουμε την πρώτη δεκαετία του εικοστού  πρώτου μ.Χ αιώνα η οικουμένη εξακολουθεί να παραμένει αδιόρθωτη. Διαχρονικά  μαστίζεται από τα ίδια κακά της παρεκτροπής του ανθρώπου. Αίμα και βία,  ιδιοτέλεια και μίσος, φαρισαϊσμός και υποκρισία, εξαπάτηση και χρησιμοθηρία στο  βωμό του γρήγορου και εύκολου πλουτισμού, αδικία και ψέμα, ανισοκατανομή των  υλικών αγαθών, κυριαρχία της θέλησης των ισχυρών της γης, ευδαιμονισμός,  κατανάλωση, αλλά και πείνα και εξαθλίωση, και προ παντός φόβος για το αύριο,  αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ανθρωπότητας.

Ο άνθρωπος συνεχίζει να πορεύεται εκτός τροχιάς,  διωγμένος απ’ τον Παράδεισό του, ανυπάκουος πάντα, γι αυτό και βιώνει τη μοναξιά  του υλικού πολιτισμού του. Σήμερα, στην εποχή της ταχύτητας, αλλά και της  σύγχυσης των ιδεών, κανείς δεν είναι τόσο μόνος όσο ο άνθρωπος που θεοποίησε την  ύλη. Τούτες, λοιπόν, τις Άγιες Μέρες, «εντός της μίας πανανθρωπίνης οικογενείας  της από περάτων έως περάτων της οικουμένης» θα ακουστεί και πάλι το χαρμόσυνο  μήνυμα της επικεφαλίδας μας. Γεννάται Χριστός εκ της Παρθένου, για να ενώσει τα  διεστώτα και να γίνει μεσίτης αιώνιος μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Μέσα στην αγάπη  του Θεού καλούμαστε όλοι να αδερφοποιηθούμε και να αποτινάξουμε τα δεσμά της  αμαρτίας που αμαυρώνει και σκιάζει την ομορφιά της ζωής και της πλάσης.

Τόσος πόνος και στεναγμός, τόσα δάκρυα κα θλίψη,  τόση αγωνία και ταραχή, ως πότε; Επιτέλους ας αγκαλιάσουμε την ελπίδα για την  επιστροφή μας στον χαμένο Παράδεισο. Την ελπίδα που μας χαρίζει ο Ιησούς με τη  γέννησή Του, για να μας αποκαλύψει τον Θεό – Πατέρα (Θεός ων εφανερώθη εν σαρκί).  Ο Υιός του Θεού γίνεται άνθρωπος για να μας δείξει το βάθος της αμαρτίας που  περιπέσαμε παραβαίνοντας τις Εντολές Του, αλλά και το ύψος της Θεότητας που  μπορούμε δια της υιοθεσίας να κατακτήσουμε, Με τη γέννησή Του (ως άνθρωπος)  γίνεται υπόδειγμα ταπεινοφροσύνης, εγγυητής της αιώνιας ζωής και μας δείχνει  πόσο ανώτερη είναι η ανθρώπινη φύση (που κτίστηκε κατ’ εικόνα Θεού) από τα  περήφανα πνεύματα της κακίας, που θεοποιούσαν την ασαρκία και την αθανασία τους.

Και είναι η χαρά των Χριστουγέννων πραγματική  παγκοσμιοποίηση, οικουμενικό το θεανθρώπινο μήνυμα «Ανέτειλας Χριστέ εκ  Παρθένου, νοητέ ήλιε της δικαιοσύνης». Αυτός ο Ήλιος αγκαλιάζει, φωτίζει και  ζεσταίνει ολόκληρη την υφήλιο, τα πέρατα της γης και τα τρίσβαθα της παγωμένης  ανθρώπινης ψυχής.

Με τη σάρκωση του Θεού Λόγου ανακτήσαμε τη χαμένη  προσδοκία, γίναμε όλοι αδέλφια, ψηλαφούμε και πάλι την αγάπη, ξεθαρρεύοντας και  αντλώντας δύναμη από το Μέγα Γεγονός. Τούτες τις γιορτινές  μέρες, θα ηχήσουν  και πάλι χαρμόσυνα οι καμπάνες. Ας τρέξουμε να συνεορτάσουμε, να χαρούμε, να  θαυμάσουμε το Θείο Βρέφος που πολιτεύεται δια της ταπεινώσεως. Γεννιέται σε  σπήλαιο και ανακλίνεται σε φάτνη. Γίνεται άνθρωπος και υπομένει πάντα τα πάθη  της σάρκας, χωρίς αμαρτίες. Χωρίς Αυτόν θα παραμέναμε εγκαταλειμμένοι στη μοίρα  μας, μόνοι και αδύναμοι, ευάλωτοι και άκληροι. Τώρα είμαστε τέκνα Θεού, αδελφοί  και συγκληρονόμοι Χριστού…

Ζούμε χωρίς να βιώνουμε

 

   Ταπείνωση, μετριοφροσύνη και  σεμνότητα

  Λέξεις και έννοιες, που στη  σύγχρονη εποχή

  δοκιμάζουν και δοκιμάζονται απ’  τον εγωισμό μας.

  Συμπόνια, ευσπλαχνία, ελεημοσύνη  και αγάπη

  Λέξεις και έννοιες, που καθημερινά  λογχίζουν

  την ορθολογική μας σκέψη, την  ασυνειδησία μας.

   Παραμονές Χριστουγέννων σε πλήρη  σύγχυση

Τρέχουμε χωρίς σταματημό και δε  φτάνουμε

Ξοδεύουμε, αγοράζουμε και πάντα  ανικανοποίητοι

Αν δεν έχουμε χρήματα, δανειζόμαστε  απερίσκεπτα

Σε ξέφρενους ρυθμούς συνεχώς, μέρες  και βδομάδες

Όταν, επιτέλους, ηχήσουν χαρμόσυνα  οι καμπάνες

εμείς αποκαμωμένοι γυρίζουμε από το  άλλο πλευρό.

Ζούμε δήθεν σε κλίμα εορταστικό,  αλλά υλιστικά

Ανταλλάσσουμε ευχές και δώρα,  πνιγμένοι στην πλήξη

Δεν μπορούμε να βιώσουμε τα  ελπιδοφόρα μηνύματα

Δεν εννοούμε όλα αυτά που ευχόμαστε,  παπαγαλίζοντας

Όσοι, λοιπόν, απόμειναν κι  εξακολουθούν να προσεύχονται

φέτος, ας αναπέμψουν στο Θεάνθρωπο  μία παράκληση

να φωτίσει με τη χάρη Του τις σκιές  της ψυχής μας

να γεμίσουν τα λόγια μας, οι λέξεις  και οι έννοιες

με το αληθινό, το πνευματικό και  ηθικό περιεχόμενό τους

αυτό, που όλοι εμείς αλλοιώσουμε με  τη συμπεριφορά μας.

10) Έχουν ιδιωτική  ζωή τα δημόσια πρόσωπα;

 

 

Στη σύγχρονη κοινωνία μας, όπου  διαρκώς σημειώνονται ανατροπές σε υφιστάμενες καταστάσεις, σε γραπτούς και  άγραφους κανόνες, σε παραδοσιακές δομές και κώδικες συμπεριφοράς, επικρατεί  κάποια γενικευμένη σύγχυση και ως προς τη λειτουργία του δημοκρατικού μας  πολιτεύματος. Τίθενται υπό αμφισβήτηση ακόμα και βασικά ατομικά δικαιώματα του  πολίτη, όπως αυτό της ιδιωτικής ζωής. Οι κατά σύστημα παραβιάζοντες αυτά,  οχυρώνονται πίσω από το σαθρό επιχείρημα ότι η προσωπική ζωή του ατόμου –  δημόσιου λειτουργού – αφορά και ενδιαφέρει την κοινή γνώμη, ενδιαφέρει όλους  εμάς, τους αποδέκτες των προσφερομένων υπηρεσιών τους. Κατά συνέπεια το βασικό  δημοκρατικό δικαίωμα της προσωπικής ζωής του ενός, εφόσον γίνεται απόλυτα  σεβαστό, αυτόματα περιορίζει το δικαίωμα των πολλών για πληροφόρηση, για  ενημέρωση, για γνώση των κρυφών πτυχών της προσωπικότητάς του, της  καθημερινότητάς του, που οπωσδήποτε επηρεάζουν τη δημόσια εικόνα του, οπότε τους  αφορά άμεσα. Αυτή η υπεραπλούστευση, ως άποψη και αντίληψη, έχει λάβει  επιδημικές διαστάσεις κυρίως στο χώρο των ΜΜΕ, όπου τα όρια μεταξύ του δημόσιου  και ιδιωτικού βίου είναι δυσδιάκριτα.

Κάμερες, μικρόφωνα και γραφίδες  εφορμούν στις πιο απόκρυφες γωνιές της προσωπικής ζωής, στις πιο απόκρυφες  ιδιωτικές στιγμές επωνύμων προσώπων, δημοσίων λειτουργών και πολιτικών, με το  ατράνταχτο « επιχείρημα» ότι στα δημόσια πρόσωπα δεν υπάρχει ιδιωτική ζωή. Αυτό  κι είναι επικίνδυνο!

Ειδικότερο στον ευρύ χώρο της  πολιτικής, όπου ανήκουν όλοι όσοι ασχολούνται με τα κοινά, όταν το δημόσιο  επισκιαστεί από το ιδιωτικό, το κέντρο βάρους της πολιτικής μετατοπίζεται, αφού  οι πολίτες αποπροσανατολίζονται και ασχολούνται με τα ιδιωτικά των πολιτικών,  αδιαφορώντας για τα δημόσια. Και το εύλογο ερώτημα. Είναι δυνατόν ο άσωτος και  μεμπτός βίος ενός προσώπου να αφήνει ανεπηρέαστη τη σκέψη, τη στάση και την  ενασχόλησή του με τα κοινά; Σίγουρα ναι, γι αυτό και έχουμε χρέος όλοι μας ως  ενεργοί πολίτες να αντιστεκόμαστε και να αντιδρούμε σε τέτοια φαινόμενα  παθολογικής λειτουργίας της δημόσια ζωής. Πως όμως; Πάντα μέσα στα πλαίσια των  θεσμών, του νομικού πλαισίου και των προβλεπόμενων διαδικασιών. Η δημόσια  διαπόμπευση, πριν ακόμα αποφανθούν τα θεσμικά όργανα της δημοκρατικά οργανωμένης  πολιτείας μας, μόνον οπισθοδρόμηση καταδεικνύει και πολλές φορές υποκρύπτει  ιδιοτελή συμφέροντα, είτε μικροκομματικά, είτε οικονομικά, αφού η τρίχα είναι  πράγματι τρίχα και επιχειρείται να εμφανιστεί ως τριχιά. Με τη φαλκίδευση του  σεβασμού της ιδιωτικής ζωής οιουδήποτε προσώπου οδηγούμαστε στην υπονόμευση του  δημοκρατικού χαρακτήρα του ιδίου του πολιτεύματός μας. Αυτό πρέπει να γίνει  κατανοητό στη σύγχρονη τελούσα εν συγχύσει εποχή μας, όπου βιώνουμε τον  πληθωρισμό της παρεξηγημένης δημοκρατικότητας, λόγω ελλιπούς πολιτικής παιδείας,  όπου η ωμή και απροκάλυπτη παραβίαση της ιδιωτικότητας βαφτίζεται κοινωνικός  έλεγχος.

Η ευθύνη των ΜΜΕ, προς αυτή την  κατεύθυνση, είναι μεγάλη και ιδίως σε ό,τι αφορά τον εθισμό της κοινής γνώμης  στην ανοχή της καταστρατήγησης θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων, η προστασία των  οποίων θεσμοθετήθηκε με αγώνες και θυσίες, με το αίμα συνανθρώπων μας σε πολύ  δύσκολους για τη δημοκρατία καιρούς. Ο σημερινός ανταγωνισμός των ΜΜΕ, που  επιτείνεται διαρκώς και εξαιτίας των υπέρογκων απολαβών των μεγαλοταγών της  ενημέρωσης, που δεν συνάδουν με το μέσο βιοτικό επίπεδο, οδηγεί σε ατραπούς  επικίνδυνους. Κι ενώ όλοι το αναγνωρίζουν και πολλοί το παραδέχονται και το  καταγγέλλουν, ως φαινόμενο, το κάνουν και πάλι μέσα στα ανταγωνιστικά πλαίσια,  οπότε έχουμε το οξύμωρο οι καταγγέλλοντες τους άλλους να λειτουργούν χειρότερα  από τους καταγγελλόμενους

Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η  ζοφερή κατάσταση, με κυρίαρχο το πρόταγμα «Η ιδιωτική ζωή πουλάει περισσότερο  απ’ τη δημόσια», το οποίο επικαθορίζει όλες τις εκφάνσεις της ιδιωτικής ζωής.  Επιτέλους θα πρέπει να αναλογιστούν όλοι τις ευθύνες τους, αφού με τη συμπεριφoρά  τους συνεχώς απαξιώνουν πρόσωπα, που μοιραία οδηγεί στην απαξίωση των ίδιων των  θεσμών, αλλά και στο αποδυνάμωμα της βούλησης συνειδητών δημόσιων λειτουργών που  αγωνίζονται κάτω από αντίξοες συνθήκες για τη βελτίωση της καθημερινότητας των  πολιτών. Και μια άλλη παράμετρος που δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη είναι η  αποτροπή των νέων για την ενασχόλησή τους με τα κοινά, αφού φοβούνται πως η  προσωπική και οικογενειακή ζωή τους θα γίνει σίριαλ στην αρένα της δημοσιότητας.

Στον πηγαιμό για τη Ζωή

 

     Ηχηρό το πρώτο κλαψούρισμα μετά τη γέννα

     Βαθιά η πρώτη ανάσα με σφαλιστά τα μάτια  ακόμα

     Αργότερα έρχονται τα πρώτα δειλά  μπουσουλίσματα

Κι ακολουθούν οι προσπάθειες για γρήγορο  ορθοπόδημα

Βιάζεσαι και ανυπομονείς μέχρι να μεγαλώσεις

Μέχρι ν’ απαλλαγείς από τα μητρικά χαϊδέματα

Και να παίζεις ανέμελα χωρίς την πατρική επιτήρηση

Θέλεις το πέταγμα στη Ζωή με τα δικά σου φτερά

Και πραγματικά αρχίζεις να ξανοίγεσαι ελεύθερα

Πετώντας φτάνεις στα χρόνια της γλυκιάς εφηβείας

Συνεχίζεις, όμως, να βιάζεσαι και πάλι, για να  ξεφύγεις

Θέλεις πολλά από τη ζωή και τα θέλεις όλα άμεσα

Πορεύεσαι προς την ενηλικίωση με επαναστάσεις

Γοητεύεσαι με τη ρήξη, την ανατροπή, το καινούργιο

Σιγά – σιγά όμως ο ενθουσιασμός αρχίζει και  καταλαγιάζει

Πιο σκληρή και έντονη η πραγματικότητα από το  όνειρο

Η ανάγκη για εργασία πληγώνει τις ανοιχτές  φτερούγες

Παντού οι πόρτες που χτυπάς είναι ερμητικά  κλειστές

Δεν ανοίγουν αν δεν έχεις τις απαραίτητες  συστάσεις

Αγανακτείς, αφού ελευθερία χωρίς μεροκάματο δεν  υπάρχει

Παντού μακριές ουρές και ατέλειωτα στριμώγματα

Πολύωρες αναμονές σε προθαλάμους και διαδρόμους

Για να σου πουν να ξαναπεράσεις άλλη μέρα ή άλλο  μήνα

Ποιος να σε προσλάβει χωρίς το παραμικρό  αντάλλαγμα!!

Ποιος να σε υπολογίσει γι αυτό που είσαι και  θέλεις!!!

Όλοι σε βλέπουν με το μάτι της πονηριάς που  σκοτώνει

Αν είσαι και γυναίκα, τόσο το χειρότερο για σένα…

Τα βλέμματα είναι εκνευριστικά χυδαία και  αποκρουστικά

Κουράζεσαι και νοσταλγείς να γυρίσεις πίσω  ολοταχώς

Σε κείνα τα χρόνια της παιδικής αθωότητας και πιο  πριν

Δεν μπορείς, όμως, πια να ξαναγίνεις παιδί.  Μεγάλωσες…

Πριν μερικά μόλις χρόνια ζητούσες να βγεις μπροστά

Να βγεις στον πηγαιμό για τη ζωή, στον δύσκολο  δρόμο

Ακολούθησέ τον, λοιπόν, τώρα. Κάπου θα σε βγάλει…

                                 9) Η σοβαροφάνεια της εποχής μας

 

Είναι κοινή παραδοχή, πως η αισθητική καλλιέργεια  μιας κοινωνίας, η ευαισθησία και το πολιτιστικό υπόβαθρο ενός λαού συνδέονται  άρρηκτα με τη διάθεσή του για σαρκασμό και αυτοσαρκασμό, με τη συχνότητα του  γέλιου και τα αίτια που το προκαλούν. Το πολιτιστικό επίπεδο ενός λαού, η  πνευματική του στάθμη γενικότερα, αποκαλύπτεται και από τον τρόπο που αντιδρά  στις ποικίλες καταστάσεις της ατομικής και κοινωνικής ζωής. Κι όταν λέμε γέλιο  δεν εννοούμε την προσποιητή έκφραση του προσώπου, που πολλές φορές είναι  εκδήλωση αμηχανίας ή φιλοφρόνησης, αλλά το από καρδιάς γέλιο, το πραγματικό.  Αυτό το γέλιο είναι εσωτερική υπόθεση του καθένα μας, είναι μια συναισθηματική  κατάσταση περισσότερο ή λιγότερο νοητική. Κοντολογίς είναι ο μοχλός της σκέψης  που υποβοηθά για να σηκωθεί το βάρος της καθημερινότητας, αλλά και το ισχυρό  αντίβαρο στον υπέρμετρο εξορθολογισμό της σύγχρονης εποχής. Το προσποιητό γέλιο  ταυτίζεται με αυτό που παράγεται από τη σαρκαστική κακόψυχη αντίδραση του  σημερινού αλλοτριωμένου ανθρώπου απέναντι στη μιζέρια και την ανία. Έχει να  κάνει με την κωμική διάθεση που δυστυχώς καθημερινά περιορίζεται στις φάρσες της  τηλεοπτικής ευτέλειας.

Διαπιστώνουν οι κοινωνικοί μελετητές πως η  σημερινή σοβαροφανής εποχή μας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την απουσία του  γέλιου, της γνήσιας ψυχαγωγίας, αυτής που εξυψώνει τον άνθρωπο, που τον  εξευγενίζει. Η σοβαροφάνειά μας δεν το αντέχει το αληθινό γέλιο, τη χαρούμενη  διάθεση, το άνοιγμα της ψυχής και το ξεδίπλωμα των συναισθημάτων. Το επιτρέπει  με φειδώ και μόνο σε ρομαντικούς και ονειροπόλους, στους αποκαλούμενους  γραφικούς της σύγχρονης καταναλωτικής εποχής.

Σε όλα τα κοινωνικά στρώματα το γέλιο ή έστω το  χαμόγελο έχει βιομηχανοποιηθεί. Έχει τυποποιηθεί ακόμα κι αυτό! Προκαλείται από  τεχνητές αιτίες, από πανομοιότυπες-στερεότυπες αφορμές και καταστάσεις. Η  σημερινή μαζική (δήθεν) ψυχαγωγία, με τον τρόπο που προσφέρεται από τους  επαγγελματίες του είδους δημιουργούς και εκτελεστές, αμβλύνει επικίνδυνα τα  αισθητικά μας κριτήρια και αναστέλλει κάθε διάθεση ευθυμίας και χαλάρωσης. Το  γέλιο αν δεν συνυπάρχει με την αισιοδοξία, αν δεν διευκολύνει τη διαπροσωπική  επικοινωνία και να ενισχύει την κοινωνική συνοχή, αν δεν είναι πηγαίο, δεν  μπορεί να συνεισφέρει το παραμικρό στην προσπάθεια μεταμόρφωσης της κοινωνίας  μας προς το ανθρώπινο.

Είναι γεγονός  αναμφισβήτητο, πως η σύγχρονη εποχή μας, με τα τεράστια τεχνολογικά επιτεύγματα,  ενώ από τη μια συνθλίβει τους ανθρώπους σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο (βία,  ανεργία, κοινωνικές ανισότητες κ.λ.π), από την άλλη με τη σοβαροφάνειά της δεν  τους επιτρέπει να χαλαρώσουν, να ανασύρουν τη δροσιά του γέλιου στην άνυδρη  καθημερινότητά τους και το πηγαίο γέλιο ως μέσο άντλησης κουράγιου και θετικής  ενατένισης του αύριο. Η διαστροφή της σημερινής σοβαροφάνειας αποσυσχετίζει το  φυσικό, το ανθρώπινο γέλιο από την άμεση πηγή έκφρασής του, που δεν είναι άλλη  από τον αυθορμητισμό. Αυτός πιστοποιεί τη γνησιότητά του. Και  να ποιο είναι το  κατάντημά μας στο τωρινό θολό κοινωνικό περιβάλλον που ζούμε.. Δεν μπορούμε να  διακρίνουμε το αστείο και το κωμικό μέσα μας, αλλά και γύρω μας. Δεν μπορούμε  πλέον να γελάσουμε πραγματικά, γιατί οι κοινωνικές καταστάσεις δεν  αναδιαρθρώνονται με τον τρόπο που κάποτε το κατόρθωνε ο Αριστοφάνης, με την  εκπληκτική του τέχνη…

Το ιδανικό σύστημα

 

Τρίτη μετά Χριστό χιλιετία

κι η ζωή μας ακόμα να γεμίσει…

Οικονομικά μεγέθη και ωφέλειες

νομοθετήματα και προϋπολογισμοί

στην ευτυχία μας όλα προσβλέπουν.

Όμως, οι πολλοί ακόμα δυστυχούν…

ιδέες, ιδεολογίες και ιδεατά σενάρια

Όνειρα, οράματα και προσδοκίες

Το τέλειο κοινωνικό σύστημα, πουθενά

Ξανά και ξανά, σχέδια και μέτρα

ανησυχίες, αγωνίες και προοπτικές

το αύριο ίδιο με το σήμερα και το χτες.

Αυτό που μας λείπει δεν επιβάλλεται

Η ανθρωπιά, η αγάπη και η αλληλεγγύη

δεν μπορεί να είναι θεωρία, αλλά πράξη

Έτσι, αποκτά η ψυχή μας περιεχόμενο

και η ελπίδα σωστό προσανατολισμό.

Πρώτος Εκείνος μας έδειξε το δρόμο

εμείς τον αγνοήσαμε και λοξοδρομήσαμε

Δεν μένει παρά να γυρίσουμε πίσω

Να κάνουμε ένα καινούργιο ξεκίνημα

με πλήρη ταπείνωση και βαθιά επίγνωση

Έτσι θα δημιουργήσουμε το ιδανικό σύστημα

Και θα πάψει να είναι αδειανή η ζωή μας…

8)  Προσωπική και κοινωνική ευτυχία

 

Είναι αλήθεια πως το αίσθημα της ολοκλήρωσης ενός  ατόμου, αυτό που προσδίδει την ισορροπία, την ικανοποίηση και την ηρεμία,  αποκτιέται μέσα από τα πιστεύω σε αξίες και ιδανικά, μέσα από τη γενικότερη  θεώρηση και στάση ζωής. Ακόμα κι αυτή η χαρά που προσφέρει η ζωή, πέρα από τις  προϋποθέσεις της σωματικής ευεξίας, της υγείας γενικότερα, προϋποθέτει  απαραιτήτως και το συμπλήρωμα της κατάκτησης της εσωτερικής ελευθερίας, της  πνευματικής καλλιέργειας και της ηθικής πληρότητας. Αυτός είναι ο τρόπος και ο  δρόμος που οδηγεί τον άνθρωπο στην αυτογνωσία, στον «ένδον σκάπτε», για να  μπορεί να χαίρεται τη ζωή και να απολαμβάνει τα αγαθά της.

Κι όμως στη σύγχρονη πραγματικότητα της σύγχυσης,  στην οποία αυτοεγκλωβιστήκαμε, αναζητούμε την ευτυχία χωρίς να έχουμε  προσδιορίσει το περιεχόμενο και την ουσία της. Επιδιώκουμε την οικονομική  επιφάνεια, πέρα από τις ανάγκες για κάλυψη των βιοτικών αναγκών μας, ώστε να  ικανοποιήσουμε τα διαρκώς ογκούμενα κενά μέσα μας, να προβληθούμε, να  αποκτήσουμε δύναμη και ισχύ (με την ευτελισμένη έννοια του όρου). Αντί να  βιώνουμε υγιείς, αληθινές ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ μας, αντί με τους γύρω μας  να καλλιεργούμε τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και την αλληλοσυμπαράσταση,  μετατρέψαμε το στίβο της καθημερινότητάς μας σε πεδίο ανταγωνισμού και  αντιπαλότητας. Αντί η ενεργητικότητά μας να διοχετεύεται στην προσωπική  δημιουργία με σημείο και άξονα αναφοράς πάντα το γενικότερο καλό και την  κοινωνική πρόοδο και ευημερία, αναζητούμε την ικανοποίηση των ατομικών μας  επιδιώξεων, των ιδιοτελών συμφερόντων μας και υιοθετούμε πλήρως την αμέτοχη  στάση και αδιαφορία στην ανάγκη των άλλων. Δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε  ακόμα κι αυτό το αυτονόητο, ότι δηλαδή, ακόμα κι αυτή η προσωπική μας ευτυχία  είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την κοινωνική ευφορία και προκοπή, με την  ευτυχία των άλλων. Ο βασικός φορέας της ουσιαστικής προσωπικής ευτυχίας έχει να  κάνει με την ενεργό συμμετοχή μας στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας, όπου θα  πλεονάζει το κλίμα ισότητας και ελευθερίας, αρμονικών σχέσεων, αλληλοβοήθειας  και γαλήνης.

Τα σημερινά αδιέξοδα είναι δημιουργήματα της  αντινομίας και ανισορροπίας μεταξύ προσωπικής και κοινωνικής ευτυχίας. Ακόμα και  σε παγκόσμιο επίπεδο κοινωνίας, οι διαρκώς εντεινόμενες εντάσεις και κρίσεις, με  επαπειλούμενο τον κίνδυνο ολοκληρωτικής καταστροφής του πλανήτη, είναι απόρροια  κατά βάση της οικονομικής ανισορροπίας που επικρατεί στον κόσμο. Δεν μπορεί να  υπάρχουν χορτάτοι και πεινασμένοι, πλούσιοι και πένητες, υγιείς και άρρωστοι,  ελεύθεροι και δούλοι, παιδιά ανώτερου και κατώτερου θεού, να μοιράζεται ο κόσμος  σε αναπτυγμένους λαούς και υποανάπτυκτους και να καυχιόμαστε για το επίπεδο  πολιτισμού στον 21^ο αιώνα. Δεν μπορεί οι λίγοι να εκμεταλλεύονται  τους πολλούς και να διατηρούν επαναπαυμένες τις συνειδήσεις τους. Δεν είναι  δυνατόν το ενδιαφέρον μας για τα υλικά αγαθά να σκιάζει κάθε υποψία  ενδιαφέροντος για την ψυχή μας. Αν όλοι μας δείξουμε λίγο περισσότερο ενδιαφέρον  για τον εσωτερικό μας κόσμο, τότε θα αρχίσει να καλυτερεύει και ο εξωτερικός. Ο  πληρωμένος εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου δεν ανέχεται και δεν επιτρέπει το  άδικο, τη δυστυχία και την ανέχεια στον περιβάλλοντα εξωτερικό χώρο, γιατί μέσα  σ’ αυτόν ασφυκτιούν όλοι, μα όλοι κυριολεκτικά…

 

 

Τα μεγάλα και αληθινά

 

   Μέσα στη δίνη της άχρωμης καθημερινότητας

   στη στυγνή και άνοστη πραγματικότητα

   αναζητούμε της ζωής το χαμένο νόημα

    και κανείς μας δεν καταλαβαίνει το λάθος.

 Μπλεγμένοι στους ιστούς  της αράχνης των ψευδαισθήσεων

δε βλέπουμε την έξοδο για το πέταγμα στα ουσιώδη.

Θαμπώθηκαν τα μάτια μας απ’ τη μαγεία της γνώσης

απ’ την επανάσταση της επιστήμης και της  τεχνολογίας.

Τώρα πια στις σεληνόφωτες νύχτες είμαστε άδειοι

στις ρόδινες χαραυγές και στα δειλινά μοναχικοί.

Μέσα στην ανακατωσούρα του μυαλού και της ψυχής

στη δυσαρμονία σκέψεων και αλόγιστων πράξεων

πνίγουμε τα εξασθενημένα μας συναισθήματα

την ισοπέδωση των μικρών και των μεγάλων αξιών.

Κι όμως απλό είναι το ερώτημα, όπως και η λύση

Πως μπήκαμε σ’ αυτή την τρικυμία και  ματαιοπονούμε;

Γιατί δεν βυθιζόμαστε στα χρώματα του  ηλιοβασιλέματος;

Πως ξεστρατίσαμε έτσι, απ’ το δρόμο της ανθρωπιάς;

Δεν είναι η ουσία της ζωής στη νεκρωμένη φαντασία

στα παγερά, αδιάφορα προς τον διπλανό βλέμματα

στα προσωπεία που παγιδεύουν τα αυθόρμητα χαμόγελα

και στις δηλητηριασμένες απ’ την καχυποψία  σχέσεις.

Αντί, λοιπόν, να ερευνούμε το σύμπαν με τους  δορυφόρους

ας κοιτάξουμε πρώτα μέσα μας, ας ανακαλύψουμε το  είναι μας.

Τα απλά καθημερινά κρύβουν τα μεγάλα και αληθινά…

 

 

7)  Η προσωπική μας ευθύνη στο κοινωνικό γίγνεσθαι

 

 

Όσοι εκφράζουν τον έντονο προβληματισμό τους για  όσα συμβαίνουν γύρω τους, αλλά και στον κόσμο, το αποδίδουν στην παραξενιά της  σύγχρονης εποχής που ζούμε. Και είναι αλήθεια πως πραγματικά είναι παράξενη η  σημερινή εποχή, όπως και τόσες άλλες στη μακραίωνη ιστορία της ανθρωπότητας.  Όμως, οι εποχές και οι περίοδοι γίνονται παράξενες, επειδή οι άνθρωποι που ζουν  σε αυτές παραξενεύουν.

Σήμερα, ενώ όλοι μας δυσανασχετούμε με τον  παραλογισμό της εποχής και αναζητούμε διέξοδο, ενώ καταγινόμαστε δήθεν με τα  μεγάλα και τα σύνθετα προβλήματα, προσπερνάμε «ελαφρά τη καρδία» τα πιο απλά και  προπαντός δεν ασχολούμαστε καθόλου με την προσωπική μας συμβολή στη διαμόρφωση  αυτού του ζοφερού τοπίου. Τη δική μας αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και στάση μέσα  στο κοινωνικό γίγνεσθαι δεν την εξετάζουμε, δεν την εμβαθύνουμε, δεν την  κρίνουμε, αλλά την προσπερνάμε αλληθωρίζοντας στους δίπλα μας, στους άλλους.  Έχουμε άποψη για όλους και για όλα πλην του εαυτούλη μας. Αναλύουμε τα γεγονότα,  αναζητούμε αίτια, καταλήγουμε σε συμπεράσματα και προτείνουμε λύσεις που θάρθουν  εξ ουρανού, χωρίς τη δική μας παρέμβαση, χωρίς τη δική μας ενεργό συμμετοχή στα  τεκταινόμενα ή αποχή από όσα επιτείνουν τα αδιέξοδα.

Κι όμως η λύση είναι μία, απλή και σίγουρη. Να  αλλάξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι. Αν ο καθένας μας αλλάξει αντιλήψεις και  συμπεριφορές θα αλλάξει άρδην και η εικόνα της σημερινής κοινωνικής  πραγματικότητας. Από τη μεταμόρφωση του επιμέρους θα καταλήξουμε στη μεταμόρφωση  του όλου. Ο μόνος σίγουρος δρόμος. Από τον άνθρωπο στην ανθρωπότητα. Η πιο  μεγάλη ουτοπία..

Ας αρχίσουμε, λοιπόν, σιγά – σιγά, κόμπο – κόμπο,  να πλέκουμε το δίχτυ της ανθρωποποίησης της κοινωνίας μας. Η πρώτη αρχή πρέπει  να γίνει με τη συνειδητοποίηση πως για οτιδήποτε κακό γίνεται στον κόσμο έχουμε  καθένας μας το δικό του ξεχωριστό μερίδιο ευθύνης. Εμείς, με τις αποστεωμένες  συνειδήσεις και τις παγωμένες καρδιές, με τον ιδιόρρυθμο τρόπο ζωής, την  καταναλωτική μας μανία, το κυνήγι μαγισσών και των εφήμερων υλικών απολαύσεων,  οδηγήσαμε την κοινωνία εκεί όπου δεν πάει παραπέρα. Και το απευχόμαστε όλοι να  μην πάει παραπέρα, αλλά μένουμε στα ξόρκια. Όλοι ή σχεδόν όλοι είμαστε κατά των  κοινωνικών ανισοτήτων, κατά της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο, κατά  της οικολογικής καταστροφής, κατά του πολέμου και της εξαθλίωσης. Πόσοι, όμως,  από εμάς την ώρα που αγοράζουμε ένα καταναλωτικό αγαθό για την τέρψη τη δική μας  ή τη διασκέδαση των παιδιών μας αναλογίζονται ότι αυτό μπορεί να κατασκευάστηκε  ή να συσκευάστηκε σε μια χώρα, σ’ έναν τόπο, όπου οι συνθήκες είναι απάνθρωπες;

Τις περισσότερες φορές, λόγω της χαμηλής τιμής,  αγοράζουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε, από όσα έχουμε πραγματικά ανάγκη,  και δεν αναρωτιόμαστε γιατί συμβαίνει αυτό, αφού βολευόμαστε στην παγιωμένη  πλέον δικαιολογία πως σε κείνες τις χώρες τα εργατικά χέρια είναι φτηνά. Δεν  υπάρχει δεύτερη σκέψη, δεν γεννιέται συνειδησιακός έλεγχος για τη βαθύτερη  εξέταση των πραγμάτων. Αν περνούσε απ’ το μυαλό μας η υποψία ότι τα καταναλωτικά  αγαθά που κρατάμε στα χέρια μας ή εκτίθενται στις φανταχτερές βιτρίνες και  προθήκες των καταστημάτων μπορεί να είναι και από αυτά που ποτίζονται με τον  ιδρώτα και το αίμα εξαθλιωμένων ανθρώπων (αυτά είναι τα φτηνά εργατικά χέρια),  απ’ τα αδύναμα χεράκια ανήλικων παιδιών, που δεν παίζουν, δεν χαμογελούν, δεν  πηγαίνουν σχολείο, παρά δουλεύουν απ’ την ανατολή ως τη δύση του ήλιου για τρία  ευρώ μεροκάματο, θα κάναμε την αρχή για τον πρώτο κόμπο. Η σκέψη μας σιγά – σιγά  θα προχωρούσε παραπέρα για τον επόμενο κόμπο, αφού θα συνειδητοποιούσαμε ότι το  εφεύρημα-δικαιολογία περί χαμηλού κόστους παραγωγής προϊόντων σε γειτονικές ή  απόμακρες χώρες έχει να κάνει με την μη τήρηση των στοιχειωδών κανόνων  προστασίας του περιβάλλοντος, των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής και ασφάλισης των  εργαζομένων, με την ωμή παραβίαση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, με την  εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο. Στα μεταξύ μας «πηγαδάκια» και τις  «ακαδημαϊκές» συζητήσεις που κάνουμε, για να σπάμε τη ρουτίνα μας, συχνά  επαναλαμβάνουμε πως οι περισσότεροι σήμερα πόλεμοι γίνονται για τον μαύρο χρυσό,  κι όμως στην καθημερινή μας ζωή και πράξη κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας  για να καταναλώνουμε περισσότερα και να μεγαλώνουμε την εξάρτησή μας από το  πετρέλαιο! Και για να καταλήξουμε στην ολοκλήρωση του πλεξίματος όλων των  κόμπων, πρέπει να φτάσουμε ο καθένας μας στην αλλαγή θέσης, στάσης και  φιλοσοφίας ζωής, να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη και να ενισχύσουμε την  ελπίδα για την πραγμάτωση της ουτοπίας.

Κόσμος χωρίς ανθρωπιά

 

Το ζητούμενο ανά τους αιώνες

πως θ’ αλλάξουμε τον κόσμο

Ιδέες, απόψεις και συστήματα

στοχεύουν πάντοτε στο ιδεατό

Αδυσώπητοι αγώνες στα πεδία

της γνώσης, αλλά και της βίας

Εποχές και ιστορικές κατακτήσεις

η μια διαδέχεται την άλλη, αλλά

δυστυχώς η ανθρωπότητα ίδια

Μέχρι και σήμερα άδικος ο κόπος

Συστήματα και σκοπιμότητες μαζί

Εμείς, όλοι, σε απόσταση μεταξύ μας

και το ιδανικό πολύ απόμακρο

Τα απλούστερα γίνονται πολύπλοκα

και τα μικρά σημαντικοποιούνται

Τα ασήμαντα εύκολα μεγαλοποιούνται

και τα μεγάλα διαρκώς εφτελίζονται

Η καλοσύνη κι η αγάπη πουθενά…

Μοχθούμε και δήθεν ανεβαίνουμε

Μέσα μας, όμως, κατρακύλα

Βαθιές οι ρωγμές στον κόσμο μας

Χάσαμε αυτό που μας χαρακτηρίζει

Δεν έχουμε τίποτα  στην ψυχή μας

Αφού, μας λείπει η ανθρωπιά

 και δε θα καταφέρουμε τίποτα στο αύριο

αν μείνουμε χωρίς το περιεχόμενό μας.

 

     

6) Ο μονόδρομος της συνύπαρξης των  λαών

 

Ένα από τα πλέον επικίνδυνα σύγχρονα συμπτώματα  κοινωνικής παθογένειας είναι ο ατομικισμός, που τείνει να λάβει επιδημικές  διαστάσεις. Είναι δε επικίνδυνο αφού οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη χαλάρωση  των συλλογικών θεσμών και στην αδρανοποίηση της συλλογικής δράσης και  συνεργασίας σε όλα σχεδόν τα πεδία της ανθρώπινης δράσης και δραστηριότητας και  το γενικό καλό καταντά ανέφικτη επιδίωξη. Έτσι ενώ βλέπουμε από τη μια, την  οικουμενική προσπάθεια για σύζευξη δυνάμεων, ως επιτακτική ανάγκη της υπό  διαμόρφωση παγκόσμιας κοινωνίας, από την άλλη καλλιεργείται όλο και περισσότερο  ένα ανταγωνιστικό, ένα κλίμα αντιπαλότητας και εχθρότητας μεταξύ των λαών,  μεταξύ των κοινωνιών, μεταξύ των ανθρώπων, παρόλο που όλοι αναγνωρίζουν ότι η  επίλυση των σημερινών προβλημάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συλλογικότητα,  την αλληλοκατανόηση, την αλληλοβοήθεια και τη συνεργασία. Αυτό το άκρατο  ανταγωνιστικό πνεύμα και τα ιδιοτελή συμφέροντα ευνοούν τις καθημερινές  συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα και την ασυνεννοησία και καταλήγουν σε αναταραχές  με αναπόφευκτη εξέλιξη την έξαρση της βίας και το λάβωμα των ανθρώπινων σχέσεων.  Σήμερα ο διάλογος όσο πάει και δυσκολεύει. Δεν είναι εύκολος ούτε στην πιο μικρή  ομάδα (την οικογένεια), πόσο μάλλον σε μεγαλύτερες (κοινωνία). Ο κατεπίφαση  διάλογος των αξιωματούχων του κόσμου δεν είναι εποικοδομητικός και δεν βοηθά  στην επίλυση των όποιων προβλημάτων ακριβώς, επειδή δεν είναι ειλικρινής. Οι  διάφοροι οργανισμοί, που ιδρύθηκαν  ή ιδρύονται, που δημιουργούνται, για το  πλησίασμα των λαών του κόσμου, για την ειρηνική συνύπαρξή τους, διαρκώς  αποδυναμώνονται και δυστυχώς οδηγούμαστε στην περιφρόνηση θεσμών και αξιών, στον  εκφυλισμό της πολιτικής, στην ποδηγέτηση κοινωνιών που έχουν χρεία μεγαλύτερη  για να απαλειφθεί η επικρατούσα ανισορροπία σε οικονομικό και όχι μόνο επίπεδο.

Στην πολύμορφη και πολύτροπη αλλοτρίωση της εποχής  μας, άνθρωποι και λαοί αδυνατούν να αυτοπραγματωθούν, να αναπτύξουν αισθήματα  αλτρουισμού, δεσμούς φιλίας και συνεργασίας τουλάχιστον, αν όχι αγάπης, που  είναι το ιδανικό. Αν για τους ανθρώπους ο εθισμός στο διάλογο και τη συνεννόηση  ενεργοποιεί όλες εκείνες τις ηθικές δυνάμεις της προσωπικότητάς τους και  αναπτύσσει αρετές με απόληξη το δημοκρατικό ήθος, για τις κοινωνίες και τους  λαούς αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα για την επίλυση των διαφορών, για την  ειρηνική συνύπαρξη, για την ανάπτυξη του πολιτισμού. Αν ο διάλογος ανάμεσα στα  μέλη και τους φορείς μιας κοινωνίας κατοχυρώνει τη δημοκρατία και γεφυρώνει  χάσματα, ανάμεσα σε λαούς και κράτη (μεταξύ των αξιωματούχων), όταν είναι  απαλλαγμένος από κάθε υστεροβουλία και σκοπιμότητα, απορρίπτει κάθε προσπάθεια  μονοπώλησης της αλήθειας και του δίκιου και συμβάλλει στη γενική αποδοχή των  συμπερασμάτων και των προτεινομένων λύσεων στα όποια προβλήματα και κατεπέκταση  στην κοινωνική ομαλότητα και την παγκόσμια ειρήνη. Ακόμα κι αυτή η λεγόμενη  «πάλη των ιδεών» και η πρόοδος των επιστημών συνυφαίνεται αφενός με την κριτική  λειτουργία του πνεύματος, αφετέρου με την αποτελεσματικότητα του διαλόγου, του  πραγματικού διαλόγου, του απαλλαγμένου από δογματισμούς, εμπάθειες, φανατισμούς,  ρατσισμούς και άλλα μικρόψυχα πάθη. Καμιά κοινωνία, κανένας λαός δεν είναι ο  περιούσιος επί γης, είμαστε δημιούργημα του ίδιου Δημιουργού, όποιο χρώμα και αν  έχει το δέρμα μας, όποια γλώσσα και αν ομιλούμε, όποιο θρήσκευμα ή ιδεολογία  ασπαζόμαστε ή  πιστεύουμε, γι αυτό και είμαστε καταδικασμένοι να συνυπάρξουμε  χωρίς εγωισμούς και ατομικισμούς, χωρίς μισαλλοδοξίες και μικρόνοιες, χωρίς  προκαταλήψεις και αποκλεισμούς, αλλά με πνεύμα ισοτιμίας, ελεύθερης έκφρασης και  σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Και ο δρόμος αυτός είναι μονόδρομος…

 

 

Η Ιθάκη πουθενά στο χάρτη

 

Ένας σύγχρονος Οδυσσέας

περιπλανιέται σε άγριες φουρτούνες

σε άνυδρες μέρες και νύχτες

σε ταξίδια χωρίς νόστο

στις κρύες γειτονιές του κόσμου

μέσα από στείρες διαδρομές…

χωρίς ανθρωπιά οι αχανείς τόποι

της υλικής πραγματικότητας

και οι ορίζοντες του αύριο θαμποί.

Άνθρωποι και παγερές στατιστικές

ψυχροί αριθμοί και δυσοίωνες προβλέψεις

αλλά και φτιασιδωμένα συμπεράσματα

που θέλουν τους λίγους ν’ απολαμβάνουν

και τους πολλούς, πάντα, να προσδοκούν.

Ελπίδες με κάλπικο αντίκρισμα

χαμένες και διασκορπισμένες όλες

στον τεχνολογικό βιασμό της κτίσης

στην ανισοκατανομή του πλούτου της γης

στην πλήρη κυριαρχία της ασυλλογισιάς

και η Ιθάκη πουθενά στο χάρτη…

5) Το δικαίωμα στη σκέψη και την άποψη

 

Στις εύνομες κοινωνίες και πολιτείες, η ελευθερία  στην έκφραση και στην πληροφόρηση κατοχυρώνεται με νομικούς κανόνες, σε τοπικό,  αλλά και διεθνές επίπεδο. Στις δημοκρατίες, οι γνώσεις, οι απόψεις, οι  αντιλήψεις και οι ιδέες διακινούνται ελεύθερα και προστατεύονται από θεσμούς,  και προ παντός το δικαίωμα στη σκέψη και την άποψη θεωρείται ιερό και  απαραβίαστο. Ασκείται δε απεριόριστα, αφού θεωρείται το θεμελιοδέστερο των  ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και το εχέγγυο για την αληθινή, την ουσιαστική  λειτουργία του πολιτικού προτύπου της δημοκρατίας.

Στη σημερινή, τη σύγχρονη εποχή μας, όπου διαρκώς  πληθαίνουν οι επαρμένες φωνές για το επίπεδο λειτουργίας της δημοκρατίας και οι  πιστεύοντες ότι χαρακτηρίζεται από ισότητα και ισονομία, οι ανθρώπινες σχέσεις  υπολείπονται στην καθημερινή βιωματική πράξη από το θεωρητικό επίπεδο. Δυστυχώς,  όλο και λιγότερο, οι άνθρωποι σκέπτονται, εκφράζονται, ανταλλάσσουν απόψεις,  διαλέγονται, συνεννοούνται και συμφωνούν. Σε όλα σχεδόν τα στάδια της κοινωνικής  συναναστροφής και σε όλα τα πεδία της κοινωνικής δράσης, υπάρχουν ορατά και  αόρατα αγεφύρωτα χάσματα, με εντεινόμενες εντάσεις και προκαταλήψεις, αφού οι  άνθρωποι καταγίνονται και αρκούνται σε στείρους διαλόγους, που ποτέ δεν έχουν  θετική κατάληξη, με την έννοια να παρθούν αποφάσεις και να υλοποιηθούν στόχοι.

Αντί για κατάθεση απόψεων, θέσεων και προτάσεων,  έχουμε φλυαρίες, συνθήματα και λαϊκισμούς, με αποτέλεσμα το προς συζήτηση θέμα  να μην αποκτά ποτέ περιεχόμενο, οι δε στόχοι είναι ασαφείς και αδιαφανείς, αφού  σχεδόν πάντα υποκρύπτουν ιδιοτέλειες και εξυπηρέτηση ατομικών και συντεχνιακών  συμφερόντων.

Σήμερα, όλοι αναζητούν και επαγγέλλονται το  διάλογο για την επίλυση των προβλημάτων της κοινωνίας, αλλά κανείς δεν συζητάει  πραγματικά. Σε κάθε μορφή διαλόγου υπάρχουν δύο πλευρές, που αντιπαρατίθενται  μονολογώντας. Οι μεν αγωνίζονται με χίλιους δυο τρόπους (επικοινωνιακούς κυρίως)  να πείσουν τους άλλους για το αλάθητο των απόψεών τους και οι δε δεν εκδηλώνουν  την παραμικρή διάθεση για να ακούσουν και να πειστούν. Σχεδόν δε πάντα, δεν  υπάρχει συμφωνία και ούτε διαφαίνεται σημείο κάποιας σύγκλισης για την άμβλυνση  του χάσματος, αφού το εγώ καλύπτει το εμείς και το ατομικό υπερισχύει του  γενικού καλού.

Σ’ αυτούς τους κατ’ επίφαση διαλόγους, οι  συμμετέχοντες οχυρώνονται καθένας χωριστά στον ατομικό τους χώρο και αδιαφορούν  προκλητικά για τον ευρύτερο χώρο, για το κοινωνικό σύνολο, γι’ αυτό και δεν  ανευρίσκεται η κοινή συνισταμένη ποτέ.

Αυτοί, λοιπόν, που από αισιοδοξία επισημαίνουν το  υψηλό δήθεν σημερινό επίπεδο παιδείας και κοινωνικής – πολιτικής ωριμότητας, με  την καθημερινή διάψευση, πρέπει να νιώθουν άβολα. Η αλήθεια είναι πως ο πήχης  της πνευματικότητας, της αυτογνωσίας, της δημιουργικής σκέψης και της  ενσυνείδητης προσπάθειας σε κάθε μορφή και είδος διαλόγου είναι πολύ χαμηλός. Αν  δούμε, έναν μόνο τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας, αυτόν της εργασίας, η  κατάσταση είναι απογοητευτική. Άγονοι διάλογοι, μικρόψυχες συζητήσεις,  δογματισμοί και παντελής έλλειψη επικοινωνίας, τροφοδοτούν με «υλικό» τα  ηλεκτρονικά κυρίως ΜΜΕ, και μπορεί οι συμφωνίες να μην ευδοκιμούν, οι  τηλεθεάσεις, όμως, εκτινάσσονται στα ύψη. Η «δημοκρατία» της οθόνης. Όσο λοιπόν  θα θριαμβεύουν οι υποβολιμαίες αντιθέσεις και τα μικροκομματικά πάθη, όσο οι  προσωπικές φιλοδοξίες – ματαιοδοξίες και τα στυγνά συμφέροντα θα σκιάζουν το  δίκαιο και την αλήθεια, τα αδιέξοδα των διαλόγων θα συνεχίζονται και η κοινωνία  μας θα κλυδωνίζεται και θα μαστίζεται από φαινόμενα κοινωνικής παθολογίας, η δε  δημοκρατία μας θα μαστίζεται από φαινόμενα κοινωνικής παθολογίας, η δε  δημοκρατία μας θα νοσεί. Σκληρή η αλήθεια, αλλά αυτή είναι.

 

Απ’ το σκοτάδι στο Φως

 

Νύχτωσε. Παντού βαθύ σκοτάδι

ένα αμυδρό φως μακριά, τρεμοσβήνει

Εκείνος συνεχίζει τον μοναχικό δρόμο

και προχωράει χωρίς να ξέρει που πηγαίνει

Αν ήξερε ίσως και να λοξοδρομούσε

μπορεί και να μην ξεκινούσε ποτέ

Σε λίγο χάνεται και το λιγοστό φως

Παντού τριγύρω του χάος, απερίγραπτο

Χάθηκε. Αρχίζει να το συνειδητοποιεί

Τίποτα δεν φαίνεται κι αρχίζει ν’ ανησυχεί

Πως εξαφανίστηκε απότομα κείνη η λάμψη;

Ανατριχίλα στο μυαλό και στην ψυχή του

Απελπισία, γιατί απομακρύνθηκε πολύ!

Δεν αργούν οι τύψεις να τον περιζώσουν…

Μετάνιωσε, αλλά να γυρίσει πίσω είναι αργά

Τα πάθη και οι αδυναμίες βαραίνουν στην πλάτη

Τρικλίζοντας, παρασύρεται όλο και πιο μακριά

Κάποτε φτάνει εξαντλημένος στο τέρμα

Το έλεος που ζητά απεγνωσμένα, το βρίσκει

Γαντζώνεται στο απλωμένο χέρι του Θεού

κι ανοίγουν με μιας οι ουρανοί της λύτρωσης

Προχωράει και πάλι ασταμάτητα μπροστά

Τώρα πια δεν είναι μόνος, όλα γύρω του είναι Φως…

**************************************

4)   Ο άνθρωπος απέναντι από  τον ηλεκτρονικό υπολογιστή

 Το ξεκίνημα της τρίτης μετά Χριστό χιλιετίας  βρίσκει την ανθρωπότητα να εναποθέτει τις ελπίδες της για καλυτέρευση των  συνθηκών ζωής στα θετικά αποτελέσματα από τη χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας,  που διαρκώς αναπτύσσεται και εξελίσσεται.

Οι ειδικοί και οι τεχνοκράτες «προπαγανδίζουν» πως το  μέλλον πλέον ανήκει στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και την υψηλή γενικότερα  τεχνολογία, η οποία ανοίγει νέους ορίζοντες σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης  δραστηριότητας. Θεωρούν, και ως ένα βαθμό έχουν δίκιο, πως οι υπολογιστές και οι  μικροεπεξεργαστές μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας. Ο ρόλος τους είναι  καθοριστικής σημασίας στην καθημερινή εργασιακή διαδικασία. Τα επιχειρήματά τους  πολλά, όπως πολλές είναι και οι προσδοκίες τους για το μέλλον.

Αναβαθμίζουν την εργασία ποιοτικά και ανεβάζουν το επίπεδο  απαιτήσεων από αυτή.

Συμβάλλουν στην εξύψωση της κοινωνικής και στην αύξηση της  ατομικής παραγωγικότητας.

Όλοι οι θιασώτες της τεχνολογίας και οι επαγγελματίες  τεχνοκράτες διατυμπανίζουν πως η τεχνολογία παρέχει τη δυνατότητα για  ορθολογικότερη αξιοποίηση των εργαζομένων όχι μόνο σε επιχειρήσεις αλλά και σε  υπηρεσίες και παράλληλα δημιουργούν προϋποθέσεις για την τόνωση του  ενδιαφέροντος της εργασίας. Ομιλούν ακόμα για δημιουργία συνθηκών που επιτρέπουν  την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του εργαζομένου ατόμου, μέσα από την εργασία  του, αφού επιταχύνεται η επιβεβαίωση της σπουδαιότητάς της ως ανθρώπινης ανάγκης  και η αύξηση της ικανοποίησης από αυτή.

Όλα αυτά βέβαια φαντάζουν πολύ ρομαντικά και όμορφα για να  είναι αληθινά στη σημερινή εποχή που η ανεργία και η υποαπασχόληση δημιουργούν  σοβαρές κοινωνικές τριβές. Αυτή θα ήταν η ιδανική προοπτική της κοινωνίας μας,  αν κάποτε η εργασία αποτελούσε για τον άνθρωπο παράγοντα και πηγή ευτυχίας και  χαράς.

Η σημερινή αδυσώπητη κοινωνική πραγματικότητα προβληματίζει  ακόμα και τους πιο αισιόδοξους, ακόμα και τους μονίμως εφησυχάζοντες. Πληθαίνουν  δε οι φωνές που ισχυρίζονται ότι η αιτία για το σημερινό στένεμα στον εργασιακό  χώρο είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας που εξοστράκισε εργατικά χέρια αφενός και  αφετέρου έθεσε τον εργαζόμενο στο περιθώριο της παραγωγικής διαδικασίας.

Το ερώτημα, για το κατά πόσο ενισχύονται τα ουσιαστικά και  δημιουργικά στοιχεία της ανθρώπινης απασχόλησης στην εποχή της κυριαρχίας της  τεχνολογίας που διανύουμε είναι και μεγάλο και δύσκολο, για να απαντηθεί. Είναι  ευδιάκριτες πλέον οι επιπτώσεις της αυτοματοποίησης των πάντων στον τομέα  εργασίας. Και είναι αυτή  η αυτοματοποιημένη εργασιακή διαδικασία που αποστερεί  από την έννοια της εργασίας όλα εκείνα τα υποκειμενικά στοιχεία που την  εμπλουτίζουν με υπαρξιακό περιεχόμενο.

Βαθαίνει διαρκώς το χάσμα ανάμεσα στην εργασία και το  παραγόμενο από αυτή αποτέλεσμα, οπότε το άγνωστο του αποτελέσματος δημιουργεί  τάσεις αποξένωσης.

Τα πάντα θυσιάζονται στο βωμό της μηχανοποίησης της  ανθρώπινης (σωματικής – πνευματικής) εργασίας στην προσπάθεια της πλήρους  αντικειμενοποίησής της με την αποβολή από μέσα της, κάθε ανθρώπινης  υποκειμενικότητας, κάθε υποκειμενικού προσδιορισμού. Και η εύλογη απορία: είναι  ποτέ δυνατόν να γυρίσουμε τους δείχτες του ρολογιού της εξέλιξης προς τα πίσω,  να τους σταματήσουμε; Αδιανόητο και ως σκέψη κάτι τέτοιο. Τι πρέπει, λοιπόν, να  γίνει;

Να αντισταθούμε στην αποπροσωποποίηση της σχέσης δημιουργού  και δημιουργήματος, εργαζομένου και προϊόντος εργασίας, να αποτρέψουμε την  μετατροπή του ατόμου σε εξάρτημα της μηχανής. Ο υπολογιστής πρέπει να τεθεί στην  υπηρεσία του ανθρώπου και όχι να καταντήσει ο άνθρωπος έρμαιο της όποιας  τεχνολογίας. Δεν μπορεί και δε θα μπορέσει ποτέ ο υπολογιστής να αντικαταστήσει  την ανθρώπινη φαντασία και νόηση.

Η σχέση που διαμορφώνει ο άνθρωπος με την εργασία, με την  επαγγελματική του απασχόληση, είναι σχέση ζωής από την οποία εξαρτάται τόσο η  προσωπική του ισορροπία και στάση, όσο και  η μελλοντική του πορεία.

Ναι, η τεχνολογία επίσπευσε, ανάγκασε τα πράγματα στον  εργασιακό τομέα. Ανάγκασε την εργασία να απεκδυθεί την παραδοσιακή της μορφή και  σημασία, όμως δε θα πρέπει κατανάγκη να αλλοτριώσει και τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο  υπολογιστής για το σημερινό άνθρωπο είναι ό,τι και το άροτρο σε προηγούμενους  αιώνες, που τερμάτισε το βάσανο της καλλιέργειας της γης με τα χέρια και τα  πρωτόγονα σκαπτικά εργαλεία.

**************************************

3)  Η εργασία χωρίς τους ανθρωπολογικούς  προσδιορισμούς της

 

Στη μακραίωνη πορεία της μετάβασης του ανθρώπου  από τη βαρβαρότητα στον πολιτισμό, ο χαρακτήρας της ανθρώπινης εργασίας γνώρισε  πολλές μεταβολές και μεταπτώσεις, πολλές βαθιές και ριζικές αλλαγές.

Τα τελευταία, όμως, χρόνια, εποχή της τεχνολογικής  κυριαρχίας, οι επελθούσες αλλαγές επέφεραν αντιφατικές διακυμάνσεις και  συνέπειες, τόσο στον καταμερισμό της, όσο και στα υλικά και τα ανθρώπινα  χαρακτηριστικά της. Όλοι σχεδόν ομιλούν για μεταμόρφωση του προγενέστερου τρόπου  δραστηριότητας, αλλά και της ίδιας της ουσίας της ανθρώπινης εργασίας.

Κατά τους οικονομολόγους και τους τεχνοκράτες η  εργασία, γενικά, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αύξηση της  παραγωγικότητας και κατά συνέπεια της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και της  οικονομικής του τόπου ανάπτυξης. Σ’ έναν τόπο, σε μια κοινωνία που ευημερεί, τα  μέλη της απολαμβάνουν περισσότερα αγαθά, περισσότερες ευκαιρίες και ελευθερίες.

Οι κοινωνικοί δε επιστήμονες και ερευνητές από τη  δική τους σκοπιά και θεώρηση των πραγμάτων, επισημαίνουν πως η εργασία  απελευθερώνει την κοινωνικότητα του ανθρώπου, ικανοποιεί την έμφυτη ανάγκη του  για επικοινωνία, αλλά και συντροφικότητα. Τον προσαρμόζει ομαλά στα εκάστοτε  κοινωνικά δεδομένα, επειδή ακριβώς εξορισμού καλλιεργεί τη συλλογικότητα, την  αλληλεγγύη και τη συνεργασία.

 

Η σημερινή, όμως, πραγματικότητα, ποια είναι;

 

Η εργασία από μέσο αυτοπραγμάτωσης του εργαζόμενου  ατόμου έγινε αναγκαστικό μέσο επιβίωσης και ικανοποίησης οικονομικών και μόνο  αναγκών. Έχασε παντελώς την αίγλη της εσωτερικής ανάγκης για αυτοεπιβεβαίωση και  μετατράπηκε σε αποκλειστική πηγή εξασφάλισης υλικών αγαθών.

Σήμερα, η αγορά εργασίας δεν προσφέρει ευκαιρίες  για ελεύθερη επιλογή συγκεκριμένης απασχόλησης, ανάλογης των προσόντων και των  επιδιώξεων του ανθρώπου. Η αναζήτηση εργασίας είναι υπόθεση συμβιβασμού,  συνειδησιακών υποχωρήσεων, προϊόν καταναγκασμού και μόνο.

Δεν αξιοποιούνται στη σύγχρονη τεχνοκρατούμενη  εποχή, ταλέντα, κλίσεις, γνώσεις και επιθυμίες. Ο άνθρωπος εργάζεται για το  μεροκάματο της ανάγκης, για τις ανάγκες της κατανάλωσης που το ίδιο το κοινωνικό  σύστημα φροντίζει διαρκώς να τις διευρύνει. Δεν μπορεί πλέον να εκφραστεί μέσα  από την εργασία του, δεν αναπληρώνει τα κενά του εσωτερικού του κόσμου, δεν  ολοκληρώνεται ως προσωπικότητα και η όλη διαδικασία καταντά επώδυνη, αποξενωμένη  και απομακρυσμένη από τη φύση του, δυνάστης της ελευθερίας του.

Η τεχνολογική εξέλιξη χωρίς ανθρωπιά, απογύμνωσε  την εργασία από τους ανθρωπολογικούς της περιορισμούς. Μέσα στο όλο σύστημα και  τη διαδικασία παραγωγής, ο εργαζόμενος άνθρωπος δεν έχει ενεργητικό ρόλο αλλά  παθητικό. Μέσα στα προκαθορισμένα πλαίσια της οργανωμένης και προγραμματισμένης  διαδικασίας τα καθήκοντά του δεν μπορεί παρά να είναι κι αυτά, αυστηρώς  προκαθορισμένα.

Τέλος, θα πρέπει να εξετάσουμε και μια άλλη  παράμετρο στον τομέα εργασίας. Η επίταση των φαινομένων κοινωνικής παθολογίας  έχει ανάλογη σχέση και συσχέτιση με την αλλοτριωμένη σημερινή μορφή της  εργασίας.

Κατά τον Ράντοβαν Ρίχτα «όσο η ίδια η εργασία δεν  είναι ο πλούτος του ανθρώπου, κίνητρο αυτής γίνεται αντίστροφα, η μορφή του  πλούτου».

Ο σημερινός δυστυχής άνθρωπος δεν αναζητεί  εναγωνίως μία θέση στον ήλιο, μόνο για τον επιούσιο, αλλά αναζητεί μια θέσης  εργασίας οπουδήποτε, όχι για να ζήσει μέσα στη δημιουργική αύρα της δράσης του,  αλλά για να κερδίσει πολλά και γρήγορα.

Δυστυχώς τον σημερινό άνθρωπο δεν τον απασχολεί  τίποτε άλλο από το να καταφέρει να εξασφαλίσει μια θέση οποιασδήποτε κατηγορίας  στο τρένο της καταναλωτικής φρενίτιδας…

 

 

 

Λόγια αγάπης στη βροχή

 

Από το σπίτι της βγήκε βιαστικά

και βιαστικά έκανε το Σταυρό της.

Κοίταξε πρώτα το ρολόγι της στο χέρι

και μετά τον μουντό φθινοπωρινό ουρανό.

Τούτο το πρωινό, κάπως είχε αργοπορήσει.

Όμως, στη στάση έφτασε χαρούμενη

όπως κάθε μέρα τον τελευταίο καιρό.

Εκείνος, καθυστέρησε περισσότερο

και δεν πρόλαβε το ίδιο λεωφορείο.

Μέσα απ’ το θαμπωμένο τζάμι – παράθυρο

τον χαιρέτησε μ’ ένα πλατύ χαμόγελο.

Γνωρίστηκαν τυχαία, πριν από έξι μήνες

και τώρα ο έρωτας φλογίζει τις καρδιές τους.

Ανταπέδωσε κατά τον ίδιο τρόπο το χαιρετισμό

και ασυναίσθητα άρχισε να προχωρά πεζός.

Με τη σκέψη σε κείνη απολάμβανε το βάδισμα.

Όταν σε λίγο οι πρώτες βροχοστάλες

ζωγράφιζαν το μωσαϊκό στο πεζοδρόμιο

πλημμύρισε η ψυχή του από έμπνευση.

Στιχουργήματα ήθελε να γράψει, αλλά πώς;

Φόρτωσε το πρωτοβρόχι με λόγια αγάπης

και το πρωινό αεράκι που δυνάμωσε απότομα

τα παρέσυρε μακριά και τα σκόρπισε παντού.

Εκείνη έφτανε στον προορισμό της και

κατεβαίνοντας απ’ το λεωφορείο άνοιξε ομπρέλα.

Χιλιάδες «σαγαπώ» έπεφταν πάνω της

και εξοστρακίζονταν δεξιά και αριστερά.

Κατάλαβε πως ήταν δικά του, αν και βρεγμένα.

Ρίγησε και πριν προχωρήσει στην είσοδο της  δουλειάς

το κουδούνισμα του κινητού στην τσάντα της

επιβεβαίωσε τις σκέψεις και τα συναισθήματα.

Στη γραμμή ήταν αυτός με στεγνά – ζεστά «σαγαπώ».

 

 

***********************************

2)  Η «ποδοσφαιροποίηση» του  δημόσιου λόγου

 

Ο σημερινός δημόσιος λόγος, περισσότερο ο προφορικός και  λιγότερο ο γραπτός, όλο και αυξάνει το έλλειμμα σοβαρότητας, πειστικότητας και  νηφαλιότητας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει ακόμα κι αυτά τα όρια του  μέτρου και της ευπρέπειας. Όσοι μιλούν για τα δημόσια πράγματα, το κάνουν για να  προκαλέσουν, για να εντυπωσιάσουν, για να αυτοπροβληθούν (θετικά ή αρνητικά δεν  έχει και πολύ μεγάλη σημασία γι αυτούς), για να κορέσουν τη δίψα της  ματαιοδοξίας τους, για τη διατήρησή τους στη δημοσιότητα.

Σήμερα οι εκφραστές της ξύλινης γλώσσας, δεν είναι μόνον οι  πολιτικοί. Το κακό παράγινε, το μικρόβιο έχει εξαπλωθεί παντού και κυρίως στα  ηλεκτρονικά ΜΜΕ, όπου το φαινόμενο λόγω και της αμεσότητας του μέσου, έχει πάρει  ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οι πάντες έχουν άποψη, αρκεί να βγουν στο γυαλί,  κρίνουν και κατακρίνουν, προτείνουν και δήθεν επιχειρηματολογούν, καμιά φορά δε  αποφασίζουν κιόλας τελεσίδικα. Κι όλοι απευθύνονται στο λαό, σε μας όλους δηλαδή  τους κοινούς θνητούς, με στόμφο, που τις περισσότερες φορές μοιάζει σαν να μας  θεωρούν φανατικούς οπαδούς ποδοσφαιρικής ομάδας και μάλιστα οργανωμένης θύρας,  δηλαδή με παρωπίδες. Την αντίθετη άποψη, τη διαφορετική γνώμη, δεν την προσέχουν,  δεν την ακούνε, δεν την προβάλλουν, παρά την κατακεραυνώνουν εκ προοιμίου και  αβασάνιστα. Πάλι καλά, και ευτυχώς, που ακόμα αναγνωρίζουν και το δικαίωμα να  υπάρχει. Η σύγχρονη τεχνολογία με τις δυνατότητες που παρέχει στα ηλεκτρονικά  μέσα ενημέρωσης επιτείνει ακόμα περισσότερο την υπάρχουσα σύγχυση. Επιλεγμένες  εικόνες για το ρεπορτάζ, απαλείψεις «ενοχλητικών» ή «αταίριαστων» απόψεων και  θέσεων, γιατί όχι και μοντάζ, συνθέτουν τη σύγχρονη Βαβέλ της ενημέρωσης σε  παγκόσμιο πλέον επίπεδο. Η πραγματικότητα και η αλήθεια στήνεται ανάλογα με τις  διαθέσεις, τις προθέσεις, τις βλέψεις και τους στόχους του απόλυτου άρχοντα,  αυτού, που ελέγχει ή κατέχει το μέσο ενημέρωσης. Το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον  επικεντρώνεται σε γεγονότα και συμβάντα που εξυπηρετούν τις δικές τους  επιδιώξεις, σε αυτά που θα διαμορφώσουν την κοινή γνώμη υπέρ της δικής του  βούλησης.

Η επιδημία αυτή δεν άφησε ανεπηρέαστο και τον παραδοσιακό  τρόπο ενημέρωσης, την εφημερίδα, που διαρκώς χάνει έδαφος σ’ αυτόν τον αδυσώπητο  και άνισο αγώνα της ενημέρωσης, λόγω της πλήρους κυριαρχίας της εικόνας. Ακόμα,  λοιπόν, και στις εφημερίδες οι κατευθυνόμενες αποκλειστικότητες, αναλύσεις και  σχολιασμοί, δίνουν και παίρνουν καθημερινά. Κι όλα αυτά, παρόλο που γνωρίζουν οι  διαστρεβλωτές της πραγματικότητας, πως εμείς, οι αναγνώστες και οι θεατές, οι  αποδέκτες της ενημέρωσης, έχουμε ακόμα έστω και περιορισμένες δυνατότητες  επιλογής πηγών άντλησης πληροφοριών. Αυτοί συνεχίζουν ακάθεκτοι, επιμένουν να  διαμορφώνουν την εικονική πραγματικότητα κατά τρόπο που σου παρέχεται η ευχέρεια  να επιλέξεις μεταξύ του άσπρου και του μαύρου, λες και τα άλλα χρώματα  εξαφανίστηκαν ως δια μαγείας από προσώπου γης. Όλοι διατείνονται με κομπασμό πως  μάχονται για την αντικειμενική παρουσίαση της επικαιρότητας, αλλά οι πράξεις  τους, τους αυτοδιαψεύδουν.

Στα αποκαλούμενα «πάνελ» και «παράθυρα» των τηλεοράσεων με  πρόσωπα διαφορετικών απόψεων, ώστε να εξασφαλίζεται δήθεν ο πλουραλισμός,  εμφανίζονται οι ίδιοι, γνωστοί και μη εξαιρετέοι, που δημιουργούν κάθε φορά «εκρηκτικό  κλίμα» για την εξασφάλιση της τηλεθέασης. Μία στημένη, δηλαδή, παράσταση. Πολλές  φορές είναι οι ίδιοι που γεμίζουν με τις απόψεις τους τις σελίδες των εφημερίδων.

Ακούμε, παρακολουθούμε, βλέπουμε και διαβάζουμε, πολιτικούς  αναλυτές, σχολιαστές, δημοσιογράφους, όλοι με σοβαροφάνεια εκθέτουν τις απόψεις  τους, και προσπαθούν οι μεν να καταρρίψουν τα επιχειρήματα των δε, με τις  μεθόδους και τη φρασεολογία που οι οπαδοί των ποδοσφαιρικών ομάδων χρησιμοποιούν  στις συνελεύσεις τους. Τις περισσότερες φορές είναι εμφανέστατη η αγωνιώδης  προσπάθειά τους για τη συσπείρωση των κομματικών οπαδών, των ψηφοφόρων των  κομμάτων, που δυστυχώς ακόμα, και κατά τρόπο κυνικό, τους θεωρούν αγέλη.

Και η μέγιστη υποκρισία και ειρωνεία είναι πως όλοι αυτοί  καταγγέλλουν την «ποδοσφαιροποίηση» του δημόσιου λόγου. Έλεος πια…

 

                                                                 **************************************

 

1)  Ο έντυπος τύπος, ο πολίτης και η  δημοκρατία

 

Τυχαία έπεσε στα χέρια μου κάποια έρευνα, που  αφορούσε την κρίση του έντυπου στη σημερινή εποχή της κυριαρχίας της εικόνας.  Αναφερόταν σε εφημερίδες και αναγνώστες παγκοσμίως και περιλάμβανε στοιχεία  καταμέτρησης για το έτος 2003. Το συμπέρασμα ήταν πως οι άνθρωποι των  Μεσογειακών χωρών διαβάζουν λιγότερο, αφού στην Ιαπωνία λ.χ. αγοράζονται 650  εφημερίδες ανά 1000 κατοίκους, στη Μ. Βρετανία 393, στον Καναδά 337, στη  Γερμανία 322, στις Η.Π.Α. 263, στη Γαλλία 167 και στην Ιταλία 158. Στην Ελλάδα η  κατάσταση είναι πιο απογοητευτική.

Οι αναζητούντες τα αίτια και την απάντηση στο  ερώτημα γιατί δεν διαβάζουν οι νεοέλληνες, ομιλούν για την ανύπαρκτη έως χαμηλή  ποιότητα των εφημερίδων και των περιοδικών. Είναι όμως έτσι; Και αν είναι έτσι,  ποιος ευθύνεται γι αυτό; Δεν είναι οι δικές μας προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντα του  αναγνωστικού κοινού, που καθορίζουν και το περιεχόμενο του έντυπου τύπου; Την  ύλη, τη δομή και τη γραφή της εφημερίδας; Η κατάσταση, λοιπόν, στον έντυπο τύπο  είναι πιο περίπλοκη απ’ ότι αρχικά φαίνεται ή νομίζεται.

Η βαθιά αντιανθρώπινη και βαθιά καταναλωτική  σύγχρονη κοινωνία μας διαμορφώνει κατά τον χειρότερο τρόπο το πρότυπο ατόμου –  πολίτη. Ο άνθρωπος σήμερα διαρκώς καταναλώνει, ενδιαφέρεται για την ύλη και μόνο.  Δεν έχει πνευματικές ανησυχίες και υπαρξιακές αναζητήσεις, δεν αναζητά να  καλύψει πραγματικές της ζωής του ανάγκες, αλλά ανταποκρίνεται σε ψευδώνυμες «ανάγκες»  που δημιουργούνται από την αδιάκοπη τάση για επέκταση της αγοράς. Προς αυτή την  κατεύθυνση, λοιπόν, στρέφεται και η λειτουργία του τύπου, δηλαδή, το χωρίς  ποιότητα ζωής αναγνωστικό μικρό κοινό, καθορίζει με τη σειρά του, τη χαμηλή  ποιότητα της παρεχόμενης πληροφόρησης. Τα συμπεράσματά μας είναι ακόμα πιο  προσδιορίσιμα, αν λάβουμε υπόψη μας και άλλους παράγοντες, όπως η τάση  μαζοποίησης της κοινωνίας, το χαμηλό πνευματικό επίπεδο των αναγνωστών, την  απουσία εξοικείωσης με το γραπτό λόγο και την προτίμηση – προσκόλληση στην  εικόνα. Εμείς, εν τέλει, είμαστε που αναζητούμε τον ηχηρό τίτλο και επιβάλλουμε  τον τύπο της εφημερίδας που οι Γερμανοί αποκαλούν «Revolve  rbiatt» (έντυπα του ρεβόλβερ), τα οποία αποθεώνουν τη σκανδαλολογία, την  πορνογραφία, το κουτσομπολιό, το έγκλημα και τη βία, τη χυδαιότητα… Οι συνέπειες  αυτής της υπολειτουργίας του τύπου με την ταυτόχρονη υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής  των ανθρώπων – πολιτών έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ίδια τη δημοκρατία και το  επίπεδό της.

Ο «εμπορικός» τύπος, χωρίς σοβαρή πολιτική και  κοινωνική αρθρογραφία, χωρίς κριτική, χωρίς δημοσιογράφους στην ουσία, πλήττει  τις ισορροπίες και τη λειτουργικότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και αφανίζει  – ευτελίζει τον παιδευτικό του ρόλο, που εξορισμού έχει.

Με την παραπληροφόρηση αποπροσανατολίζεται η κοινή  γνώμη, νοθεύεται η πολιτική συνείδηση, δυσχεραίνεται ο πολιτικός διάλογος,  περιθωριοποιείται ο ενεργός πολίτης και συντηρείται – διαρκώς ενισχυόμενη – η  απαιδευσιά της κοινωνίας με τα μέλη υπηκόους. Που καταλήγουμε, λοιπόν;

Η ιδανική λειτουργία του τύπου έχει να κάνει με  την ουσιαστική λειτουργία της ίδιας της δημοκρατίας. Είναι συγκοινωνούντα δοχεία  και το «υγρό» που αλληλοδιοχετεύεται σε αυτά, είναι η κοινή γνώμη, ο πολίτης. Αν  η πολιτική μας παιδεία είναι παιδεία «υπηκόων», παιδεία της «συγχυσμένης αγέλης»  του Τσόμσκυ, με προσανατολισμό προς τις παρυφές του συστήματος, με στόχο πάντα  τα οφέλη από την πολιτική, τότε ο ρόλος του τύπου είναι αναγκαίος για την  ανατροπή μιας τέτοιας κατάστασης. Και αν οι πολιτικοί ανησυχούν πραγματικά όπως  διατείνονται οφείλουν έμπρακτα να ενισχύσουν προσπάθειες προς αυτή την  κατεύθυνση, αφού η διαμόρφωση του δημοκρατικού ιδεώδους και ήθους  πραγματοποιείται ταυτόχρονα με την άσκηση της δημοκρατικής πρακτικής.

Κοντολογίς, αν όλοι μας θέλουμε να ανατρέψουμε το  σημερινό άβολο και θολό τοπίο πρέπει να προετοιμάσουμε τη ζύμη για το πλάσιμο  της αυριανής κοινωνίας. Το μέλλον είναι μπροστά μας και ανήκει στη νέα γενιά.  Αυτή πρέπει να προετοιμάσουμε κατάλληλα, να απεγκλωβιστεί από το κατεστημένο  αποπνικτικό κοινωνικό περιβάλλον μας και να οραματιστεί το αύριο με άλλα  κριτήρια.

Και για να επανέλθουμε και πάλι στην έρευνα για  την κρίση του έντυπου τύπου, η κυκλοφοριακή πτώση του – κατά τους μελετητές –  έχει να κάνει και με τη γήρανση του αναγνωστικού κοινού. Προτείνεται δε «η  προπαγάνδα» για ευρεία διείσδυση στους νέους, για να μπορέσουν να εξισορροπηθούν  κάπως τα πράγματα. Αυτή η διείσδυση μπορεί να επιτευχθεί, όμως, μόνο με την  κυκλοφορία εφημερίδων και περιοδικών που δεν στοχεύουν αποκλειστικά και κατά ωμό  τρόπο στο κέρδος, που έχουν ποιότητα, που εμπνέουν, που συναρπάσουν, που δεν  παραποιούν και δεν διαβουκολούν, δεν διασύρουν τον τίτλο και το ρόλο τους. Αν  αυτό συμβεί ποτέ, το κέρδος θάναι τριπλό για την κοινωνία μας, για την Πατρίδα  μας. Και τύπο θα έχουμε με αξιώσεις και νεολαία με ποιότητα και δημοκρατία με  ουσιαστική λειτουργία.

 

 

Εικόνες της Ζωής

 

Της κρατούσε σφιχτά το χέρι και βάδιζαν

φθινοπωρινό απομεσήμερο στην παραλία

με βήματα σταθερά παρόλα τα χρόνια τους

Τόση βοή, τόσος θόρυβος στη λεωφόρο δίπλα

κι εκείνοι ανεπηρέαστη συνεχίζουν τον περίπατο

είναι μαζί, πολλές δεκαετίες τώρα…

Τα συναισθήματά τους ίδια πάντα και αξεθώριαστα

Μαζί μοιράζονται χαρές και στεναχώριες

χαμόγελα και γέλια, δάκρυα και στεναγμούς

Ποτέ μέχρι τώρα δεν έκαναν απολογισμό

ζουν την κάθε μέρα σαν νέο ξεκίνημα

απελευθερωμένοι απ’ τα δεσμά του χρόνου

βιώνουν την αληθινή, την αναλλοίωτη αγάπη

ελπίζουν και πιστεύουν στη δύναμη της ψυχής

στη ζέση που αποπνέει όταν είναι καθαρή

Έτσι θα πορεύονται και στο άγνωστο μέλλον

χέρι-χέρι θα περάσουν στην αιωνιότητα.