ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ:
Ιχτές, ιψές, ταχιά, πέρς, πόθιν,πουθινά, κατ ουπάν, ψλά, σμά ,χαμπλά, μακρά, κουντά, τριούρ, ύστιρας, πότι, μπρούμτα, γλίγουρα, ψίχα, σιαπάν, τόσ, αγλίγουρα, σιακάτ, ντίπ σιαπέρα, σιαδώθι, προυχτές, κατουπίτυρα, κλπ.
ΠΑΡΑΚΑΤΩ, ΕΠΙΣΥΝΑΠΤΩ, ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ, ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑ, ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ κλπ ΑΝΑΡΤΗΘΕΝΤΑ ΑΡΧΕΙΑ, ΜΕ ΣΚΟΠΟ:
Μερικές βασικές παρατηρήσεις για τη γλώσσα, χρήσιμα εργαλεία για την αποτύπωση της σωστής μορφής και σημασιολογίας.
1. Το γράμμα (ι) και (υ) και ο δίφθογγος (ου) όταν είναι άτονα, συγχωνεύονται με το προηγούμενο σύμφωνο ή φθόγγο. Παραδ.: κουνώ=κνώ, φιλώ=φλώ, ζουμί=ζμί κουτσός=κτσός, ζουνάρι=ζναρ, πουλώ=πλώ, ντουβάρι=ντβαρ μουλάρι=μπλάρ στυλιάρι=σλιάρ.
2. Πολλές φορές συγχωνεύονται και άλλα γράμματα η δίφθογγοι. Παραδ. Αλοιφή=αλφή δουλειά =δλειά σινί=σνί
3. Άλλες φορές αποβάλλεται και το άτονο (υ) παραδ.:συνυφάδα=συμφάδα ξυστρί=ξτρί φτυάρι=φκιάρ
4. Το άτονο (ο), και (ω) γίνεται (ου) παραδ κουρεύω=κουρεύου, μούστος=μούστους κολοβός=κουλουβός
5. Το άτονο (ε) και το (αι) γίνονται (ι) παιδί=πιδί εδώ=ιδώ μετρώ=μιτρώ
6. Τα συριστικά σύμφωνα όταν βρίσκονται μπροστά από τα (κπτλν) προφέρονται βαριά και έντονα παραδ. Σλιαρ, πισνικ, σκλί
7. Πολλές φορές σε λέξεις που αρχίζουν από σύμφωνα μπαίνει μπροστά το (α) η το αρχικό (ο) και (ε) μετατρέπονται σε (α) παραδ.κολλώ=ακουλνώ όρνιθα=αρνίθα δρύινος=αδρέινους
8. Σε λέξεις που αρχίζουν από (γ) όταν ακολουθεί φωνήεν, πολλές φορές το (γ) δεν προφέρεται παραδ. Μαγειργιο=μαιριό γύφτος=ιουφτους
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ, ΑΥΤΑ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ, ΑΣ ΠΑΜΕ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ (ΓΡΑΦΗ) ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΠΩΣ ΙΣΧΥΟΥΝ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
1) Χα να πάου, να βζάξου τ ζγούρια, κι να ρίξου τς σακάρις χουρτάρ.
Χα να= θα, πάου= μελ. συντ του πάω , το ω γίνεται ου, βζάξου= το υ άτονο αφαιρείται (συγχωνεύεται), με το προηγούμενο σύμφωνο , το ω γίνεται ου ρίξου= το ω γίνεται ου τς= το ι αφαιρείται (συγχωνεύεται) σακάρις= ράτσα προβάτων χουρτάρ= το ο γίνεται ου το άτονο ι συγχωνεύεται με το ρ
Και στη Νεοελληνική είναι: ΘΑ ΠΗΓΑΙΝΑ ΝΑ ΒΥΖΑΞΩ (ΜΑΛΙΣΤΑ ΛΕΓΟΤΑΝ ΠΡΟΣΤΥΛΑΞΩ δηλ προς ΤΗ ΘΗΛΗ), ΤΑ ΝΕΑΡΑ ΑΡΝΙΑ (ενός έτους περίπου) ΚΑΙ ΝΑ ΒΑΛΩ ΣΤΑ ΠΡΟΒΑΤΑ ΝΑ ΦΑΝΕ ΤΡΙΦΥΛΛΙ.
2) Έρχουνταν κατ πιδιά, κι πάιναν σιαπέρα, κατ τα αρνίθια
Έρχουνταν= παρατατικός του ρημ. έρχομαι α΄ προσωπ. το ο γίνεται ου κατ= το ι άτονο συγχωνεύεται. πιδιά= τα ε και αι γίνονται ι. κι πάιναν= το η γινεται αι και το γαι επειδή επαναλαμβάνεται, ως περιττό, αφαιρείται. Σιαπέρα= επίρρημα ίσια προς τα πέρα. Κατ= εδώ το τελικό α αφαιρείται για να δείξει την κατεύθυνση. Αρνίθια= το αρχικό ο γίνεται α , όπως σε πολλές λέξεις που αρχίζουν από σύμφωνο, προστίθεται το α, για να υπερτονίσει , επειδή, μάλλον είναι το αρχικό της αλφαβήτου ( κολλώ=ακουλνώ, δρυινους=αδρέινους κλπ)
Και στη Νεοελληνική θα είναι: ΕΡΧΟΤΑΝ ΚΑΤΙ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΑΙΝΑΝ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΕΡΑ, ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΚΟΤΕΣ.
1) ΜΕ ΒΑΣΗ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ (ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ), ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΤΕ ΝΑ ΓΡΑΨΕΤΕ, ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΕΣ ΛΕΞΕΙΣ –ΦΡΑΣΕΙΣ). ΜΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ, ΠΟΥ ΘΕΩΡΩ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΗ (ΙΔΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΑΣ ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΜΑΣ(, ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ- ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ. Η «ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ» ΔΗΛ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ-ΔΗΜΟΤΙΚΗ, ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΤΟ ΣΤΥΛ ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ κλπ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΜΑΣ, ΚΥΡΙΩΣ.
2) ΚΑΤΙ, ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΘΕΩΡΩ,ΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΕΙ ΕΠΙΣΗΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ-ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ. ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΟΠΩΣ ΠΟΘΙΝ ΤΟΧΣ=(ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ), ΤΙΝΟΥΣ ΙΝΙ =ΤΙΝΟΣ, ΤΙΝΙ, ΤΙΝΑ(ΠΟΙΑΝΟΥ ΕΊΝΑΙ) , ΠΟΧΕΙΡΟΥ=ΧΕΙΡΑ, ΧΛΙΑΡ=ΚΟΧΛΙΑΡΙΟΝ , ΣΚΟΥΤΙΔΑ = ΣΚΟΤΟΣ, ΔΙΑΛΑΞΙ=ΔΙΑ+ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΠΟΛΛΕΣ ΑΛΛΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΟΥΝ –ΕΞΕΤΑΣΤΟΥΝ , ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ.