Τετάρτη, 5 Φεβρουαρίου, 2025

Τρεχός, Χωριό της Βούδας, Μικρή Αίγυπτος, Troxós

0 comment 10 minutes read

Τρεχός, Χωριό της Βούδας, Μικρή Αίγυπτος, Troxós, Trohos, Trokhos, Trokho, Tırhın, Tırxan)

Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα -Ι στορικού ερευνητή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι πληροφορίες που συλλέξαμε για το χωρίο της Καππαδοκίας με τo Ελληνικότατο όνομα ΤΡΟΧΟΣ ήταν περιορισμένες και αυτός ήταν ο λόγος που καθυστέρησε η δημοσίευση πληροφοριών ενός οικισμού που άνηκε στην περιοχή της Νίγδης .
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Ο οικισμός Τρόχος ή Tirhan όπως λέγεται σήμερα από τους Τούρκους παραφράζοντας την παλιά ονομασία. βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της επαρχίας της Νιγδης (Nigde ) κοντά στα σύνορα της επαρχίας της Νεάπολης (Nevsechir ) στην πεδιάδα του Μίστι .
Η θέση του οικισμού ήταν ανάμεσα στο Μίστι ,τον Αξό ,την Λίμνα την Μαλακοπή ,τα Φλογητά , την Σάσιμα και την Αζιανζό .
Ο κεντρικός δρόμος του Τροχού ( Tırhan ) ξεκινούσε από την Νίγδη περνούσε μέσα από το χωρίο και κατέληγε στα Φλογητά περνώντας προηγουμένως από το μικρο Ελληνικό χωρίο Alayköy ή Nalayí ή Naláy ή Γερόλακκος .
Το χωριό απέχει 41 χλμ από το κέντρο της πόλης ,της Νίγδης και βρίσκεται σε υψόμετρο 1260 μέτρων
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Η διαχρονική ονομασία του οικισμού είναι : Τροχός , Τρεχός , Tırxan, Trohos, Trokhos, Trokho , ‘Tırhın’, ‘Tırhan’.
Η ονομασία του χωρίου για τους Έλληνες έως το 1924 ήταν Τροχός , Τρεχός , όταν όμως μιλούσαν Τούρκικα, το λέγανε «Tırhın» ή «Tırhan».
Είχαν όμως και δυο άλλες ονομασίες το λέγαν και «Χωριό της Βούδας >> ή << Μικρή Αίγυπτο >> μια ονομασία που την συναντήσαμε να δίνετε και σε άλλα χωριά της Καππαδοκίας.
Στην Τούρκικο βιβλιογραφία είδαμε να γράφει : Troxós acc Troxón = Μυλόπετρα Εμφανίζει την ύπαρξη του χωρίου το 1501 μ.Χ.
Σε άλλη πηγή είδαμε το όνομα του χωριού να αναφέρεται ως Troxós ήcc Troxón στις πηγές το 1200 , και ως Tırxan στις πηγές το 1512 . και να το ερμηνεύει ότι στα Ελληνική γλώσσα σημαίνει «μυλόπετρα»
Αναμφισβήτητα η ονομασία <<Τρόχος >> έχει Ελληνική ρίζα και υπήρχε από την αρχαιότητα συνδεδεμένη με την λέξη << τρέχω >> .
H ομόηχη σύγχρονη Ελληνική λέξη είναι διαχρονικό δάνειο από την αρχαία Ελληνική τροχός.
Τον συναντάμε σε εφαρμογές μεταφοράς ο τροχός επιτρέπει τη εκμηδένιση των τριβών, διευκολύνοντας έτσι τη μετακίνηση αντικειμένων μεγάλου βάρους.
Λένε ότι << από τότε που ανακαλύφθηκε ο τρόχος άλλαξε ο κόσμος >>
Τον συναντάμε όμως και στην αγγειοπλαστική της αρχαιότητος αλλά και την σημερινή στην διπλανή επαρχία της Νεάπολης όπου είδαμε στην πόλη Άβανος να είναι το βασικό εργαλείο των αγγειοπλαστών ,ένα εργαλείο που η χρήση του πριν 2 αιώνες βρισκόταν παντού μια και τα περισσότερα οικιακά είδη ήταν κατασκευασμένα από πηλό.
Ο τροχός του αγγειοπλάστη περιστρεφόμενος γύρω από τον άξονα του χρησιμοποιείται για να προσδίδει και να διατηρεί σε γρήγορη περιστροφική κίνηση το προς επεξεργασία πήλινο αντικείμενο.,λ,λ
*Σημερινή ονομασία είναι Tırhan (village [köy]) ή Tırhan köyü – Merkez (Gölcük alt bölgesi) – Niğde
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ
Κατά την εποχή της ανταλλαγής τι 1923 υπήρχαν στον Τροχό 120 οικογένειες Ελληνορθόδοξων που αντιστοιχούσαν σε 543 κάτοικους
Σε Τουρκικά αρχεία είδαμε να γράφει ότι ήταν ένας Ελληνόφωνος οικισμός στις αρχές του 20ου αιώνα χωρίς να αναφέρει τον αριθμό των Ελλήνων κατοίκων.
Αλλού όμως είδαμε να δίνει τον ίδιο αριθμό περίπου με την αρχική μας πηγή΄γράφοντας :
<< Χωριό Tırhan (Trohos): Υπήρχαν 100 ελληνόφωνες Ορθόδοξες οικογένειες. >>
ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
1. ΚΑΟΥΣΟΓΛΟΥ
Ο μαχαλάς Karacehendem ή Çauşoğlu βρίσκεται στα βόρεια του χωριού.
2 . ΤΣΙΝΙ .
Ο Çiní μαχαλάς βρισκόταν στα ανατολικά. και μέσα σε αυτόν βρισκόταν οι μικρές γειτονιές Karakızas (Karakız) και Papaz Karelém.
3. ΠΑΡΑΖ ΙΟΡΔΑΝ
Στα δυτικά, βρισκόταν ο μαχαλάς Papaz Yordán ή Madenluk.
4. ΤΣΙΤΛΟΥΚ
Στα νοτιοδυτικά, βρισκόταν ο μαχαλάς Çitluk.
ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ
Στον Τροχό υπήρχε υπόγεια πόλη που ήταν συνδεδεμένη με την νεοϊδρυθείσα αργότερα υπέργεια .
Στον τροχό υπήρχαν στο δάπεδο σκαλοπάτια σκαλισμένα στην μαλακή πέτρα που οδηγούσε στο υπόγειο που και αυτό ήταν σκαλισμένο στο έδαφος . Υπήρχε μια είσοδος σε ένα από τα δωμάτια του σπιτιού, από αυτή την είσοδο έμπαινες στο κελάρι λαξευμένο στο βράχο, λεγόταν «αποθήκη» στη τοπική διάλεκτο, ήταν σαν μακρύς διάδρομος και ήταν χώρος για τρόφιμα.
Η αποθήκη είχε είσοδο με «μυλόπετρα» από την άλλη πλευρά. Από αυτή την είσοδο μπορούσε κανείς να μπει στο καταφύγιο που ονομαζόταν «keler», και στο «keler» υπήρχαν πολλές «ksivún», δηλαδή βαθιές τρύπες και μεγάλοι διάδρομοι, από αυτούς τους διαδρόμους (ksivúnya) μπορούσε κανείς να πάει και να μπει στα σπίτια της γειτονίας και οι υπόγειοι όροφοι των σπιτιών συνδέονταν μεταξύ τους.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Τρόχος βρισκόταν στον ιστορικό δρόμο του μεταξιού, το χωριό είναι ένας παλιός Ελληνικός οικισμός.
Η παράδοση του χωρίου θέλει ένα Έλληνα ονόματι Βαγγέλη να είναι ο ιδρυτής του χωρίου ,και ότι η πρώτη ονομασία ήταν η << Γειτονιά του Βαγγέλη >> ή << Vangele Mah. >> στον δρόμο για τον Ασκό.
Πίσω από τη γειτονιά του Αγίου Πρόδρομου ( Hacıbodos mah. )
Ο Βαγγέλης είχε έρθει από ένα παλιό οικισμό που δεν βρισκόταν πολύ μακρυά από τον σημερινό οικισμό , μαζί 5 ή 6 οικογένειες που διέφυγαν όταν επιτεθήκαν και κατέστρεψαν το χωρίο τους σκοτώνοντας πολλούς ανθρώπους από την φυλή των «Delibaşlar» ή την φυλή των << τρελλών >> όπως τους αποκαλούσαν υβριστικά .
Το χωρίο τους που βρισκόταν ανατολικά του σημερινού Τροχού υπήρχαν πολλά κατεστραμμένα σπίτια, ναοί, ερείπια παλιάς εκκλησίας και ιερή πηγή και λεγόταν Βουνάρια..
Στο παρελθόν υπήρχαν δύο εκκλησίες μέσα στο Τροχο , που σήμερα οι εκκλησίες μετατράπηκαν σε τζαμιά ως αποτέλεσμα της εγκατάστασης μεταναστών από την Ελλάδα στο χωριό μετά την ανταλλαγή πληθυσμών Τουρκίας-Ελλάδας το 1923.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα του Τροχού ανήκε στην Μητρόπολη Ικονίου.
— Οι εκκλησίες του χωρίου
Τ ο χωριό είχε δύο εκκλησίες, η μία από τις οποίες είναι παλιό έργο του 17ου ή 18ου αιώνα (ανακαινίστηκε το 1843),
* Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου .
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρισκόταν στη γειτονιά Τσίνι του Τιρχάν, ήταν πολύ παλιά, οι κάτοικοι του Τροχού την κατεδάφισαν και άρχισαν να χτίζουν στη θέση της μια νέα εκκλησία του Αγίου Γεώργιο, αλλά με την έναρξη του Αου Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου το 1914 η εργασίες σταμάτησαν και νέα εκκλησία του χωρίου έμεινε ημιτελής , χωρίς να έχει τοποθετηθεί η στέγη .
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε, οι Έλληνες έκτισαν την εκκλησία μέχρι το επίπεδο των μαρκίζας. Έπειτα έπρεπε να την εγκαταλείψουν λόγω του πόλεμου και τελικά να φύγουν λόγω της ανταλλαγής
Όταν ήρθαν οι νέοι κάτοικοι του χωρίου , Μουσουλμάνοι από την Ελλάδα κάλυψαν το κτίριο με επίπεδη στέγη και γκρέμισαν την αψίδα που είχε κατασκευασθεί στα ανατολικά και έκτισαν ένα τείχος.
Έτσι το κτίριο μετατράπηκε σε τζαμί, έγιναν πολλές αλλαγές. Και έτσι είναι δύσκολο να γίνει κατανοητός ο τύπος του σχεδίου του ναού
Με βάση τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν, μπορεί να υποτεθεί ότι επρόκειτο για τρίκλιτη βασιλική.
Η Δύση βρίσκεται στο βόρειο και νότιο τμήμα του τριμερούς νάρθηκα, σήμερα η οροφή Οι σκάλες που οδηγούσαν στο γυναικωνίτη . Στο νότιο τμήμα του νάρθηκα, στη μέση της σκάλας υπάρχει μια γιγάντια στήλη μεγάλου μεγέθους κορινθιακού τύπου κιονόκρανο .
Δίπλα στην Εκκλησία υπήρχε η << Κεμικυόνα >> (το κτίριο όπου φυλάσσονταν τα Οστά των Νεκρών).
Η εκκλησία γιόρταζε στις 23 Απριλίου
Ο ναός, σήμερα χρησιμοποιείται ως τζαμί του χωριού,
*Η επιγραφή της εκκλησιάς που βρέθηκε.
Πριν από λίγο καιρό βρέθηκε μια κλεμμένη επιγραφή που οι ειδικοί την λένε επιγραφή της “Μικρής Εκκλησίας”, που άνηκε σε εκκλησιά του χωρίου Τρόχος << Tırhan >>
Έχει διαστάσεις: Πλάτος: 40 εκ.; Ύψος : 30 εκ. Και την χαρακτηρίζουν ως μερικώς ξεθωριασμένη επιγραφή από λευκό μάρμαρο, ορθογώνιου σχήματος, με 7 γραμμές επιγραφής γραμμένη στα ελληνικά με τεχνική χαρακτικής
* Η Εκκλησία της Αγίας Μακρίνας
Η δεύτερη εκκλησία τιμούσε την Αγία Μακρίνα .
Η Οσία Μακρίνα (324-379 μ.Χ.) ήταν Ελληνίδα χριστιανή μοναχή και ήταν η πρώτη ιδρύτρια κοινοβίου μοναστηριού για γυναίκες. Κύρια πηγή για τη ζωή της είναι το έργο του αδελφού της Αγίου Γρηγορίου Νύσσης “Εις τον Βίον της Οσίας Μακρίνης”.
Η μνήμη της τιμάται στις 19 Ιουλίου. Ήταν αδελφή επίσης του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου.
* Εκκλησιά του Προφήτη Ηλία.
Εκτός από την Εκκλησία του Αγίου Γεώργιου και της Αγίας Μακρίνας , υπήρχε μια άλλη παλιά εκκλησία στα δυτικά του χωριού, ο Προφήτης Ηλίας ή στη διάλεκτο Prefót’ Elí Ekklisía (Προφήτης Ηλίας ή Πρεφότ’ Ελί). Εκκλησία),που γιόρταζε στις 20 Ιουλίου
* Η Ορφανή Εκκλησία
. Έξω από το χωριό, στα ανατολικά και ανάμεσα στην Λίμνα/ Gölcük, στον Αξό/Hassaköy και τον Τροχό/Tırhan, υπάρχει το Λείψανο, Ιερό Λείψανο ή Ορφανή Εκκλησία που γιόρταζε στις 6 Αυγούστου και στις 3 Νοεμβρίου.
Ενδεχόμενα να ήταν η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που γιορτάζει τιις 6 Αυγούστου ή εκκλησια της Ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου Ιερομάρτυρος Γεωργίου Νεαπολίτου που ερταζεται τις 3 Νοεμβρίου.
Υπήρχε η φήμη στο χωρίο οτι ο ιερέας << Karelem >> από τον Τροχό είδε στον ύπνο του ότι υπήρχε μια παλιά εκκλησία και έσκαψε και βρήκε μια εκκλησία και τα ιερά ερείπια.
* Η μικρή εκκλησία στην θέση Ανδραβασός στα Τριβούυνια
Μια μικρή εκκλησία έχτισε επίσης ο ίδιος ιερέας που προαναφέραμε ο ιερέας Καρελέμ. Στο ποταμό καθώς κατεβαίνει στην θέση Ανδραβασός στα Τριβούυνια στην διασταύρωση που πάει στον στον κάμπο του Μελέντιζ και ο άλλος στον κάμπο Μπουντάκ (Μισλί).
Το ποτάμι οι κάτοικοι του Τροχου το ονόμαζαν Τσάι. Αυτό το ρέμα φεύγει από το Hassaköy (Αξός ή Ναξός, Aksós ή Naksós) και ο ένας κλάδος περνά από τα δυτικά του Τροχού και ο άλλος κλάδος περνά από τα ανατολικά.
ΠΑΙΔΕΙΑ
Υπήρχε στο χωρίο Ελληνικό σχολειό το οποίο βρισκόταν δίπλα από το πανδοχείο,
Το πανδοχείο το έλεγαν Hacırafaíl Hayret Inn ( Hacırafaíl = Άγιος ή Προσκυνητής Ραφαήλ )
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Η οικονομία του χωριού βασιζόταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία.
.Οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν από την γεωργία και ειδικότερα από από την παραγωγή πατάτας και σιταριού.
ΣΗΜΕΡΑ
Η σημερινή ονομασία είναι Tirxan και το 2022 είχε 281 κάτοικους
Ο πληθυσμός από το 2007 είναι συνεχώς μειούμενος μια και τότε ήταν 452 άτομα , το 2010 ήταν 360 άτομα και το 2020 ήταν 302 άτομα.
Η μείωση του πληθυσμού είναι αποτέλεσμα της μετανάστευσης από τα χωριά προς τις μητροπολιτικές πόλεις , έχει εξισορροπηθεί από αυτούς που προέρχονται από κοντινά χωριά.

Leave a Comment

Ταυτότητα Ιστοσελίδας:
Σαλακίδης Ιωάννης – Ατομική Επιχείρηση

ΑΦΜ: 046450157, ΔΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ

Δ/νση Έδρας: Ζαφειράκη 3, ΤΚ 0100 Κοζάνη

Email: info@efkozani.gr

Τηλ. 24610-25112

Ιδιοκτήτης, νόμιμος εκπρόσωπος και διευθυντής: Σαλακίδης Ιωάννης

Διευθύντρια Σύνταξης: Μαρία Τσακνάκη

Διαχειριστής: Σαλακίδης: Ιωάννης

Δικαιούχος του ονόματος τομέα (domain name): Σαλακίδης Ιωάννης

Efkozani logo

@2024 – All Right Reserved. Hosted and Supported by Webtouch.gr

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Θα υποθέσουμε ότι είστε εντάξει με αυτό, αλλά μπορείτε να εξαιρεθείτε αν το επιθυμείτε. Αποδοχή Διαβάστε περισσότερα

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?
-
00:00
00:00
    -
    00:00
    00:00